Paco del Riego, Galaxia e o PSG: Das “misas dos ateos” en Bonaval a partillar militancia

Por moi lonxe que me remontase cara atrás na miña máis remota memoria infantil, coido que non daría co momento primeiro no que os meus ollos retrataron no meu caletre a inconfundíbel imaxe de Paco del Riego: as súas inconfundíbeis grandes lentes, o seu inconfundíbel cabelo ondulado cuase crecho, os seus inconfundíbeis grosos beizos, as súas inconfundíbeis dondas fazulas, a súa inconfundíbel voz de bardo pondalián -e o cuase permanente cintileo sorridente dos seus pícaros ollos, delator do seu innato e irredutíbel optimismo da vontade-.

Mais seguramente cadraría en Bonaval, un 25 de xullo de haberá tres cuartos de século, ao pé da porta do actual Museo do Pobo Galego, onde eramos retratados os asistentes á daquela ironicamente alcumada como 'misa dos ateos', a misa que se celebraba cada ano o Día da Patria en memoria de Rosalía a carón do seu sartego no Panteón de San Domingos, á que os nosos pais nos levaban dende moi cativiños des que se reanudou a súa celebración nos anos corenta. 

Alí se xuntaban os supervivintes de Nós e do Partido Galeguista, crentes ou non, os membros do recén criado Padroado de Rosalía Castro, mais tamén xentes republicanas do común, traballadores compostelanos do mundo dos oficios e o comercio, viciños da cidade e dos arrabaldos -ou mesmo da súa contorna rural, que viñan á feira do gando en Santa Susana cando Compostela era 'a aldea máis grande de Galicia', en certeira imaxe do señor de Trasalba-.

Fora nesas xuntanzas onde eu comezara a coñecer os máis significados deles, cos que meu pai conversaba nas demoradas despedidas: don Ramón, o Xocas, Cuevillas, Gómez Román, don Xesús Carro, Pura Lorenzana, Xosé Mosquera, os Ferro Couselo, Penzol, Valentín, Carvalho Calero, os Illa Couto, os Álvarez Blázquez, Viñas Cortegoso, Xohán Ledo, os Saco e Piñeiro des que saíran da cadea... E Paco del Riego, claro -presenza infalíbel, madia leva-.

Como é natural, non sabía eu daquela que Paco del Riego andaba a desenvolver unha actividade relevante na reorganización clandestina do Partido Galeguista durante a Guerra Mundial, nomeadamente após a derrota nazi en Stalingrado. Ben anos despois, no período da nosa máis fraternal relación e cotiá convivencia, falaríame con humildade dese período e contaríame algúns episodios e sucedidos que evidenciaban ese seu irredutíbel optimismo ao que xa aludín.

[Este é un extracto do texto que se publicará no SERMOS GALIZA ESPECIAL FRANCISCO FERNÁNDEZ DEL RIEGO o 13 de maio. Para ler o artigo íntegro, compra Nós Diario nos puntos habituais de venda este sábado]