Homenaxe ás mulleres anónimas da Mariña

O mar pasa a ser un termo feminino para mostrar o espírito reivindicativo e integrador do proxecto Amar a mar: mariñas, marosas e maruxainas. A versión itinerante deste proxecto, que naceu no 50 aniversario do Museo do Mar de San Cibrao en 2019, inaugurábase a pasada segunda feira no segundo piso do Centro de Interpretación do Mar (Cenima) do concello de Foz, na Mariña. "Este é un proxecto que busca facer traballo de investigación, conservación, difusión e didáctica, polo que a finalidade de 'Amar a mar' naceu con esa idea de sumar desde o territorio, involucrando o patrimonio e a comunidade", explica a coordinadora do proxecto e xerente da Rede Museística Provincial de Lugo, pertencente á Deputación lucense, Encarna Lago, en conversa con Nós Diario. Entendendo que os museos teñen que pór as persoas no centro de atención e que "até o de agora estas institución veñen tendo un discurso hetero-patriarcal onde a mirada da diversidade non está presente" o proxecto de Amar a mar reúne unha serie de exposicións nas que resaltan desde diferentes enfoques temáticos a importancia do mar na configuración cultural e material da comarca. Esta labor, da man da Rede, contou con gran colaboración de diferentes asociacións e centros de ensino da Mariña. "A idea é seguir sumando e dedicar tamén outros proxectos que destaquen outras comarcas do territorio", adianta Lago. Mulleres anónimas facendo historia Das cinco exposición existentes no Museo de Lugo, tres delas foron escollidas para realizar unha versión itinerante polos 16 concellos que conforman a comarca da Mariña Lucense. A exposición que leva como nome Mariñas, marosas e maruxainas centra o punto de atención en 16 mulleres anónimas, unha por cada concello da Mariña, que "forman parte da historia da comarca e que tiveron vidas moi singulares que merecen ser destacadas", indica Lago. Representando á localidade onde se inaugurou a mostra itinerante, Inés Fraga (Sita) de 78 anos, comenta a este xornal que "sentín moita alegría o día da inauguración por verme nun retrato así de grande". As imaxes miden dous metros de alto. A súa historia vincúlase co afundimento do barco Jesús Nazareno, que o 18 de xullo de 1945 naufragou a unhas 30 millas ao norte do cabo Burela debido a un forte temporal. Dos 12 tripulantes falecidos da embarcación, cinco deles eran familia, "meu pai, seu irmán e tres sobriños", conta Fraga. Cando ela tiña dous anos de idade "miña nai quedou sen home e con catro fillos que coidar, foron tempos moi duros nos que tivemos que traballar desde cativos para poder achegar cartos para comer na casa" lembra. "Traballei todo o que puiden, e os anos que estiven na fábrica de conservas era o meu soldo o que proporcionaba de comer á familia". Outra das historias que tamén destacan na exposición é a de Tarsila Veiga, de Barreiros, quen aos seus 88 anos comenta, en conversa con Nós Diario, o contenta que estaba na exposición. "Foi todo moi bonito, fun coa miña neta e vinme moi fermosa na foto", conta. Veiga vén dunha familia de labregos, onde axudou nos labores da casa até os 25 anos, cando casou e comezou a traballar no negocio do seu marido. No ano 1976 monta un bar xunto con unha tenda de ultramarinos na súa localidade e, actualmente, é a súa filla quen se encarga do negocio familiar. "Ela sempre foi unha muller de tirar cara a adiante con todo e traballar ben duro para sacar á familia adiante, antes da pandemia, xa xubilada, pasaba as tardes no bar que temos xogando coas amigas ás cartas e estando sempre moi activa", explica a súa filla. O resto das protagonistas, Dora Tallón Maseda de Alfoz, María Jesús Alonso López de Burela, Bárbara Gil García de Ourol, María del Carmen Río de Ribadeo, Josefa Meitín de Xove, Hortensia García Freije de Riotorto, Aurora García Fraga de Cervo, Alicia Reigosa de Lourenzá, Juana González Díaz "Juanita" da Pontenova, Carmen Murias Bermúdez de Trabada, Piedad Seijas Cao do Valadouro, Leonor Casas Lamela do Vicedo, Ana López Galdo de Viveiro e Alicia Tella, xa finada, de Mondoñedo, "tamén son mulleres artífices da vida da Mariña que merecen ese recoñecemento", recalca Lago. Xunto aos retratos tamén se expuxeron unha serie de textos realizados por outras mulleres anónimas que "repasan o papel das mulleres do mar e a súa invisibilización nas fontes documentais". Retrato sensorial da Mariña Completando a mostra de Foz, que estará alí até o 13 de xullo, tamén se instalou a exposición "Derivas", unha serie de fotografías de Ignacio Castro que "se enfía como un retrato sensorial da comarca, desde os pensamentos e sentimentos que provoca o mar na vida das persoas do territorio". Ademais tamén está "Medio Mariño", unhas representación das diversidades da zona a través dunhas coleccións de malacoloxía e algas.