A Galiza de hai un século recreada en Compostela

A etiqueta que identifica as botellas do viño Martín Códax sempre foron a afirmación dunha cultura: a cantiga do trobador da ría de Vigo remite ás raíces dunha lingua e dunha identidade. Mais por un breve período de tempo, a bodega de Cambados cambiará esa tarxeta de visita por outra que alude á proxección internacional desa cultura e desa identidade: a edición especial do seu albariño Fragmentos de Onte ilustra unha colección de seis botellas coas imaxes que a fotógrafa norteamericana Ruth Matilda Anderson tomou na Galiza entre os anos 1924 e 1926. Coincidindo con ese lanzamento inaugurou esta cuarta feira, na Igrexa da Universidade de Santiago de Compostela, en colaboración coa Asociación Etnográfica Sete Espadelas, a exposición Fragmentos de Onte, que reúne máis de 60 traxes, froito de cinco anos de estudo e recuperación sobre a viaxe e o libro da fotógrafa que recolle o traballo realizado durante a expedición que a levou á Galiza. A mostra exhibe as fotografías de Anderson a carón da recreación dos traxes, que se expoñen nunha montaxe teatral que reproduce diferentes ambientes: as reunións das palilleiras de Muxía, as mariscadoras de Carril, as redeiras de Marín, as leiteiras de Muros, a Praza da Leña de Pontevedra, ou as mulleres que, como dicía a propia Anderson, "levaban a Galiza sobre a cabeza". Son perto de mil pezas de roupa que Sete Espadelas reuniu ou reproduciu a partir de padróns e tecidos antigos, ademais de diferentes obxectos de época -aparellos de labranza, pezas de ourivaría, menaxe doméstico...- que contribúen a enriquecer unha exposición que tenta representar da maneira máis fidedigna posíbel a Galiza que atopou Anderson cando chegou mediada a década de 1920. A Galiza pon a roupa da modernidade Patrimonio material e inmaterial As persoas que visiten esta exposición poderán gozar dunha montaxe de gran valor plástico que permite coñecer a cotidianeidade de hai un século, ademais de detalles da historia do país que poucas veces se difunden. Por exemplo, saberá que os traxes das muradás eran especialmente ricos e integraban os custosos e suntuosos mantóns de Manila debido á presenza, durante gran parte do século XIX, dun banco de sardiña, aparentemente inesgotábel, que permitiu aos habitantes de Muros ter uns ingresos moi superiores aos do resto das vilas mariñeiras da Galiza. Os mantóns de Manila manufacturábanse en Canton (Guangzhou), na China; de alí, pasaban a Manila, onde se decidía cales quedaban no país e cales se exportaban; estes últimos embarcaban rumbo a Veracruz, México, onde de novo se facía unha peneira para decidir cales seguirían camiño de Europa; a mercadoría cruzaba México en caravanas de burros e volvía embarcar cara a Sevilla. Desde alí, os barcos costeaban polo Atlántico até Muros, o único porto onde se adquirían en grandes cantidades. Tamén poderá ver a reprodución dun cadro no que o pintor Sorolla quixo aglutinar todo o "pintoresco" que vira na Galiza e que titulou A romaría. A cuestión é que mesturou as romarías coas feiras e acabou pintando á xente comendo entre vacas, motivo polo que foi duramente criticado no seu momento. Ou ver como se incorporaron panos do Oriente Medio aos traxes tradicionais a través dos agasallos que traían os soldados galegos que participaban nas guerras de África (e que volvían). A Asociación Sete Espadelas -que xa mostrou os froitos deste traballo de investigación no Museo de Pontevedra, na que resultou ser a exposición máis visitada de 2022- incide no feito de que Ruth Matilda Anderson non era só unha fotógrafa: ela apuntaba todos os datos que contextualizan cada imaxe, o que converte o seu libro (Gallegan Provinces of Spain: Pontevedra and La Coruña, 1939) nunha valiosísima fonte de información sobre a Galiza da época. A mostra ofrece, desta maneira, unha ollada á Galiza de hai cen anos, na que se recuperan oficios esquecidos, feiras, romarías, ou e os traballos do mar e do campo. Un recordatorio, a través da ollada de Ruth Matilda Anderson, do lugar de onde procedemos. Ruth Matilda Anderson, tradutora da Rosalía de Castro feminista e galeguista Visitas guiadas A Exposición na Igrexa da Universidade (Praza da Universidades s/n), permanecerá aberta até o 29 de xullo, terá un horario de terza a sexta de 17.30 a 20.30 horas, os sábados de 11 a 14.30 horas e de 17.30 a 20.30 horas e os domingos de 11 a 14.30 horas. Todos os sábados ás 11.30 horas haberá visitas guiadas da man de Sete Espadelas, comisarios da Exposición, e as entradas deberán reservarse previamente na web de Martin Codax. O patrimonio galego no exterior, a debate Teatralidade e cultura popular Fragmentos de onte, que xa se puido ver na cidade de Vigo, beneficíase do singular espazo da Igrexa da Universidade de Santiago: a montaxe escenográfica resulta aínda máis impactante en contraste co barroco decididamente teatral do templo dos xesuítas. Pola súa eficacia para chegar de forma inmediata ao público, a exhibición permite afondar e dar maior contido á idea de cultura popular -presene na obra de Anderson- que se pretende transmitir. Noventa anos do desembarco en Vigo da americana que tirou máis de 5.000 retratos de Galiza