A escrita insomne de Rexina Vega

Laiovento recupera Ninguén dorme en galego
anxo 3
photo_camera A escritora viguesa Rexina Vega nunha imaxe recente. Foto: Anxo Cabada.

Personaxes subalternas cruzan escenarios marxinais, non lugares, o páramo da sociedade post industrial. Desta volta, un hotel de estrada, onde coinciden un migrante, unha moza maltratada, un viaxante. A paisaxe é sórdida. Unha violencia átona percorre o aire. Ninguén dorme (Laiovento, 2019) titúlase a terceira novela de Rexina Vega (Vigo, 1966), recuperada agora na súa versión orixinal en galego logo de se publicar en castelán hai dous anos.

"É un libro maldito, radioactivo", explica a autora a Nós Diario, "que enviei á miña editorial no intre máis duro da crise. Pasei dous anos á espera. Probei con outras. Tiña unha sensación estraña, como un aborto. Daquela ofrecéronme publicala en Pepitas de Calabaza [selo con sede en Logroño]. Aceptei e autotraducinme". Precisamente sobre os procesos de autotradución, especialmente os de Cunqueiro, é Vega especialista académica. Sabe que pode ser gozoso, pero tamén o contrario. En calquera caso, a obra mutou: "Até hoxe pasou por moitos filtros e ao regresar ao galego adelgazara, a súa pureza estilística aumentara".

A nouvelle -70 páxinas na edición de Laiovento- discorre entre o real e o pesadelo, nun ambiente alucinado, en que a opresión é estrutural, implacábel, e o estilo, insomne. "A literatura e o mal, de George Bataille, foi o meu libro de cabeceira durante a escritura", confesa. Este ensaio, publicado en  1957, entendía a literatura como tormento "do ben e a virtude". "Procurei un ton que fose como un ouveo", sinala Vega, "construír un territorio onde non fose posíbel controlar o que pasaba a partir dunha música, un lugar e un tempo únicos".

Un espazo mental

Ninguén dorme nútrese doutras fontes alén da salvaxe iconoclastia de Bataille. Lecturas compulsivas da austríaca Elfried Jelinek ou da catalá Angélica Lidell, entre outras. Literatura fabricada no extremo, se é que o traballo da dramaturga Lidell non excede a disciplina. "Situeime nun espazo mental como o da canción de Lagartija Nick", di, en referencia a Ciudad sin sueño, sobre un poema de García Lorca, citada na primeira páxina, "pero nunca sabemos moi ben por que facemos o que facemos".

Mais Vega é, nesta peza, tentacular, omnívora. A nota editorial menciona colegas dos que aparece rastro nas páxinas de Ninguén dorme -Ferrín, Kafka, Bernard-Marie Koltès, Georges Perec, Rosalía de Castro, Novoneyra...- e a autora fala de "hipertexto colectivo". "Unha lectora avisada atopará moitas intertextualidades", engade, "ese foi outro dos retos formais, como asumir as voces doutros e outras mentres estaba creando. Unha especie de xogo de espellos". Quería coñecer, ao cabo, cales eran as outras escritoras que ouvearan.

Unha literatura do alarido parece ser o obxectivo de Rexina Vega, que na súa novela anterior, Dark Butterfly (Xerais, 2012), explorara a tumba aberta o abismo da doenza mental. Talvez ese sexa o método co que se enfronta ao que, entende, é certa "pacatería" das letras galegas. "Blanco Amor probabelmente sexa o verso solto a este respecto, pero si, así é. Hai anos que critico certa tendencia pacata. Mesmo cando algunhas escritoras traballan coa ficisidade, non se atreven a poñer o foco nas contradicións do corpo", afirma.

No seu combate por outra escrita ultima agora a súa cuarta novela. Co Libro dos Mortos tibetano como faro, tratará, xusto, sobre a morte. E aínda que non concede máis detalles, si asegura que radicalizará a liña máis ou menos experimental de Ninguén dorme.

Comentarios