A democracia fronte ás súas contradicións

Nunha vila cuxo balneario constitúe o motor da economía local, a doutora Helena descobre na auga unha bacteria que pode pór en risco a saúde de toda a poboación. Helena proponse denunciar publicamente o perigo, malia a oposición da municipalidade que considera que fechar o balneario traería o desprestixio e a ruína económica da poboación. As forzas vivas -o alcalde, as organizacións cívicas e a prensa- confabúlanse para desprestixialo e enfrontalo á cidadanía, que acaban sinalar a Helena como “inimiga do pobo”. O argumento de Unha inimiga do pobo -Un inimigo do pobo, na súa versión orixinal-, a obra de Henrik Ibsen que vén de estrear Talía Teatro, foi publicada hai máis de cento corenta anos, mais semella escrita para o público do noso tempo, xa que condensa na súa trama algúns dos dilemas morais máis desacougantes da sociedade moderna: os conflitos de intereses entre o privado e o público, a manipulación da información, ou a relación entre a cidadanía e as institucións son minuciosamente examinados nunha peza que mesmo chega a cuestionar a validez da democracia e do sufraxio universal. A cidade de Lugo acolle a XXIII Mostra de Teatro Clásico "É impresionante a lucidez de Ibsen para intuír o que se nos viña enriba hai cento corenta anos", exclama Tito Asorey, director da montaxe. "A transposición aos nosos día foi facilísima, e mesmo situala na Galiza viña case dado: está falando dunha comunidade que deixa de vivir do sector primario para, en teoría, mellorar a calidade de vida da súa poboación, mais ao final a hipotética autonomía económica acaba converténdose nunha hipoteca que non permite que a convivencia se desenvolva con normalidade". Unha muller embarazada "A proposta de adaptación viña moi ben definida polo proxecto de dirección no que xa Tito Asorey colocaba como protagonista unha muller de 40 anos, médica e embarazada", declara a dramaturga Vanesa Sotelo, responsábel da adaptación xunto co director. "Desde o inicio pareceume a metáfora perfecta para pensar cal é o presente que defendemos para o que está por vir. A muller que defende a vida de forma radical é algo que aparece nesta versión e que non está tan presente no orixinal. Safo, unha estrela de rock chegada de Lesbos Ademais, houbo un grande intervención no final. Curiosamente, intentando distanciarnos da lectura case utópica que presenta Ibsen na que indica que o home máis forte é o que está máis só, a protagonista acabou encarnando esa fortaleza e mostrando que a acción individual encerra sempre unha potencia transformadora feroz", asegura. "En realidade, tratábase de ofrecer algo de luz nunha peza moi escura", acrecenta Asorey. "Ela é o símbolo de que se pode actuar con liberdade, de que se pode ter unha visión de futuro que permita actuar con liberdade, aínda poñéndote en contra da comunidade". Democracia e demagoxia Se cadra, o argumento máis controvertido da obra de Ibsen vén da man da refutación que fai da democracia, cando advirte de que "o inimigo máis perigoso da razón e da liberdade da nosa sociedade é o sufraxio universal (...) Quen son os que forman a maioría no sufraxio? Os estúpidos ou os intelixentes? Espero que me concederán que os estúpidos están por todas as partes, formando unha maioría esmagadora". "En realidade, Ibsen está advertindo da ameaza de que a democracia se converta en demagoxia", matiza o director. "Oque nos está dicindo é que o sufraxio universal, cando non vai acompañado dun efectivo dereito á liberdade de expresión e dun dereito á información que asegure que a poboación está correctamente avisada sobre os temas que lle afectan, pode devir en manipulación, nun xogo no que sexan os intereses dos poderosos os que se impoñan sobre o ben común. E creo que vivimos nun país no que isto queda meridianamente claro". Un total de 15 espectáculos competirán como finalistas nos Premios de Teatro María Casares Na versión de Talía, a historia trasládase á Galiza actual para abordar o contexto hostil e a gran presión á que se ven sometidas as emocións humanas a raíz da desinformación, as redes sociais, a crise ecolóxica e o sistema neoliberal. "Si, se cadra a diferenza coa orixinal é que Ibsen estaba a falar dun capitalismo incipiente e agora era preciso falar do neoliberalismo salvaxe no que estamos inmersos", aclara Asorey. O dramaturgo tamén reflexiona sobre o efecto desa manipulación sobre as masas, e a montaxe de Talía aproveita para reflexionar sobre o papel dos medios de comunicación -o xornal do orixinal é substituído aquí por unha emisora de radio- e tamén sobre a nova realidade das redes sociais, que condicionan a forma de entender a realidade da cidadanía. "Falamos de medios de comunicación suxeitos a intereses particulares, que son os responsábeis de moitas das eivas deste sistema. E, por suposto, dese poder das maiorías para destruír unha persoa, que creo que se ve hoxe mellor que nunca nas redes. Interesábanos que o público se parase a pensar sobre que é o que move esa maioría ruidosa", apunta o director. Riqueza material e inmaterial Unha inimiga do pobo denuncia con contundencia un poder político que antepón os beneficios económicos, mais o obxectivo da obra non é panfletario. "Tivemos moito coidado en facer unha versión na que todos expoñan as súas razóns para que sexan as persoas espectadoras as que cheguen ás súas propias conclusión", remata Asorey. Tamara Canosa: "O impacto que ten na rapazada o teatro é moito maior que nas xeracións anteriores" E Sotelo subliña: "creo que é un espectáculo que nos achega, desde a mirada de hoxe, a un clásico do teatro social. Ofrece un espello co que colocarnos ante as contradicións que debemos afrontar á hora de escoller entre riqueza material e a inmaterial e como consentimos obviar ou dubidar das informacións obxectivas cando atenta contra os intereses individuais e inmediatos". Un elenco de nove intérpretes A versión de Unha inimiga do pobo de Talía Teatro foi estreada o 3 de marzo, no Teatro Rosalía de Castro da Coruña, baixo a dirección de Tito Asorey, nunha adaptación asinada pola dramaturga Vanesa Sotelo para a súa posta en escena por un elenco de nove intérpretes: Marta Lado, Dani Trillo, María Ordóñez, Toño Casais, Rubén Prieto, Marta Ríos, Diego Rey, Xurxo Barcala e Artur Trillo. A obra xa ten xa programadas funcións en Carballo (10 de marzo), Vimianzo (día 11), Cee (día 12), Ourense (día 26) e Lugo (día 13 de abril).