Un ano sen Xulio Maside, o artista que pintaba a paisaxe humana

E ste día 10 de abril cúmprese un ano do pasamento do pintor Xulio Maside, un artista que contribuíu como poucos á creación dunha esfera cultural galega e, tamén, á disidencia política ante o franquismo. Nado en Vigo en 1933, estabeleceuse coa súa familia en Santiago con 9 anos de idade. Alí estudou o bacharelato no instituto Xelmírez e logo, Medicina. Especializouse como anestesista en Barcelona e comezou a exercer na cidade condal até trasladarse de novo a Santiago, onde desenvolveu a súa carreira até a xubilación. Sobriño do pintor Carlos Maside, que o introduciu no mundo da arte, Xulio Maside axiña comezou a desenvolver unha vigorosa paixón pola arte que o levou a organizar a súa primeira exposición antes de cumprir os trinta anos e a experimentar con diversas técnicas -debuxo, óleo, gravado, colaxe...- e ir consolidando unha carreira artística que duraría máis de sesenta anos. Falece Xulio Maside, figura chave da pintura galega da segunda metade do século XX Arte e disidencia Ao tempo, Maside desenvolvía unha incansábel actividade dentro do asociacionismo antifranquista. No ano 1961 foi un dos fundadores da Asociación Cultural O Galo, xunto cun numeroso grupo de vultos -entre os que se contaban, entre outros, o tamén desaparecido recentemente Salvador García Bodaño-, que trataban de eludir a férrea vixilancia da ditadura para cultivar as súas inquietudes intelectuais, artísticas e políticas relacionadas co galeguismo e os movementos de descolonización dos países do terceiro mundo. Segundo declaraba, era un asiduo das tertulias da famosa mesa-camilla de Ramón Piñeiro até que, xunto con outros mozos da súa idade, pensou que "son moitas as directrices de Piñeiro", e deron o paso de emanciparse a través da asociación. Algo máis tarde, Maside participa tamén nas actividades de Estampa Popular Galega, un grupo de artistas gravadores que trataban de recuperar o espírito da renovación plástica levada a cabo polo grupo constituído por Colmeiro, Seoane, Laxeiro, Carlos Maside, Arturo Souto, Castelao... e que combinaba a tradición plástica galega coas vangardas europeas. Reimundo Patiño, Xaime Quessada, Tino Grandío ou o mesmo Laxeiro participaban neste grupo que buscaba a democratización da arte e a consolidación do compromiso político e cultural co país. Estampa Popular Galega remataría despois de que unha exposición en Tui acabase coa clausura obrigada por “injurias a la Nación, al Ejército y a la Guardia Civil”, aínda que unha exposición máis tivo lugar, en 1970, en Montevideo. Maside tamén presidiu a Asociación Galega de Artistas Plásticos durante dezaseis anos, planificou a Feira do Debuxo celebrada na Coruña, contribuíu como colaborados gráfico en diversos medios de comunicación, foi cartelista e ilustrou obras de Euloxio Ruibal, Carlos Casares ou Salvador García Bodaño, entre outros. Xulio Maside: “Meu tío Carlos Maside non quería que eu fose pintor. El pasounas canutas” A paisaxe humana Mais Xulio Maside foi, sobre todo, un creador sen quen é moi difícil comprender a evolución da arte galega da segunda metade do século XX. “Nacín pintor pero logo estudei Medicina”, declaraba nunha entrevista, en 2018, a Sermos Galiza. Segundo contaba, a súa vocación non contaba co beneplácito do seu tío, Carlos Maside, que temía que pasase a vida de necesidades que se lle supón aos artistas e que el mesmo padecera. En todo caso, co xornal asegurado grazas ao seu traballo como anestesista, Xulio Maside foi absorbendo as influencias das que se nutría -o grupo dos Novos, os paisaxistas casteláns, os informalistas cataláns, o cubismo...- para atopar un estilo propio que achega novos rexistros á arte dos renovadores a partir da influencia dos expresionistas e dunha detallada análise dos aspectos formais da pintura: liña, mancha, plano, volumes... A súa pintura é enérxica e vehemente, de trazos coloristas de ascendencia fauvista, e cunsubstrato no que o uso da cor remiten ao expresionismo e a xeometría do cubismo asoma á superficie. Quizais por coherencia co seu humanismo, a súas obras exploran, sobre todo, a figura humana (Eu pinto a paisaxe humana, reclamaba), e moi especialmente, a parella. Mesmo na etapa na que se aproximou á abstracción, a figura esbozábase sempre no medio da liberdade con que empregaba o trazo, como unha presenza oculta dentro do cadro. A exposición que se presentou en 2014 no Auditorio de Galiza, comisariada por Mercedes Rozas, e a que se inaugurou en 2021 na Fundación Granell, ao coidado de María Esther Rodríguez -compañeira de vida do artista-, daban idea da relevancia dun artista cuxa obra, froito dun ambiente cultural contestatario, avanzado e galeguista e dunha afiada sensibilidade, é case unha homenaxe á mirada que merece algo máis que unha lembranza nestes días. O retorno de Maside a Compostela Creación e compromiso danse a man na biografía de Xulio Maside Maside participou, na década de 1970, nas exposicións antifranquistas de Milán e en 1973, viaxa a París, meca de todos os pintores. A década de 1980 foi de experimentación formal e da constitución do grupo Nome, con, entre outros, Pardiñas ou Quintana Martelo. Mais nnon esqueceu o seu compromiso: a finais da década, un grupo de mozos interesados na cultura, entre os que se atopaba Goretti Sanmartín, quixeron relanzar a Asociación Cultural O Galo, para o que contaron coa axuda de Xulio Maside, quen tamén se implicaría anos despois na recuperación do legado do seu tío Carlos, depositado no Museo Castrelos de Vigo, apoiado pola Plataforma Carlos Maside, que finalmente conseguiría asentalo en Santiago, na Fundación Granell. O Museo Carlos Maside segue pendente da declaración BIC