"É urxente a transferencia da sanidade penitenciaria"
Até a súa morte, Esculca estivo en contacto con Pedro Escudero, un preso, enfermo crónico, que morreu no cárcere de Teixeiro o 15 de maio. A familia pide que se investiguen as circunstancias da súa morte.
Pedro morreu o mesmo día que o acababan de transferir da prisión de El Puerto de Santa María para prestar declaración á mañá seguinte nos xulgados de Betanzos. No prazo de tres meses, presentara dúas denuncias contra un grupo de funcionarios do cárcere de Teixeiro por abusos reiterados. Ambas acusacións recibiran cadansúa contra denuncia por parte do persoal da prisión. A primeira fora arquivada e acabou sendo condenado. A segunda prosperara. De feito, tiña que declarar ao día seguinte da súa morte como testemuña, en calidade de prexudicado. A versión oficial di que, ben de xeito accidental, ben de forma voluntaria, Pedro prendeu lume na súa cela de illamento e morreu por inhalación de fume.
En que punto se atopa a investigación?
A familia acudiu ao xulgado a semana pasada para solicitar unha serie de dilixencias de proba ao xulgado de instrución Betanzos. No prazo dunha semana esperamos que determine se son procedentes ou non. De seren desestimadas dilixencias tan básicas como a identificación dos funcionarios presentes aquel día, o acceso ao informe de incidencias ou a revisión das gravacións, recorreremos ante o xulgado co apoio de Esculca.
Este é só un dos 123 casos de mortes producidas en prisión en todo o Estado desde o 1 de decembro de 2018, a última cifra facilitada pola asociación Tu abandono me puede matar.
É moi preocupante. Non hai un sistema de control real que garanta os dereitos das persoas presas. O entramado institucional cumpre unha función burocrática. Actúa de forma tímida, feble e pouco proactiva. A sensación é de total impunidade. Moitas das mortes que se producen en prisión poden ter unha relación causal con neglixencias médicas, malas prácticas farmacéuticas ou situacións de acoso aos presos. Causas difusas, pouco analizadas e nunca removidas, polo que seguiremos contando por centos as persoas reclusas falecidas.
Significa que seguiremos sendo alleas a todas estas mortes?
O medio penitenciario é bastante descoñecido pola propia opacidade da institución. Ademais, creo que se dá unha certa normalización das mortes que se producen en prisión. Moitas, por sobredose, tenden a asimilarse como propias do mundo carcerario, onde cae o “refugallo” da sociedade e onde o abuso da droga é habitual. Con esta visión tan moralista da poboación reclusa, a cifra de mortes, 210 en 2018, pasa totalmente desapercibida.
[Podes ler a peza íntegra no número 363 do semanario en papel Sermos Galiza, á venda na loxa e nos quiosques]