Un total de 213 concellos galegos carecen de matronas na Atención Primaria

Un total de 213 concellos galegos carecen de matronas. Segundo os datos achegados polo Instituto Galego de Estatística (IGE) para 2021, último ano con cifras, 68% dos municipios da Galiza non dispoñen destas enfermeiras especializadas, permanecendo vacantes durante unha parte importante do ano moitas das prazas ofertadas pola Xunta da Galiza. A Atención Primaria galega dispón de 161 profesionais de enfermaría coa especialidade de matronas. As cifras de 2021 son semellantes ás da primeira década do século XXI, centralizándose a oferta nos principais núcleos de poboación. Neste sentido, asístese a un importante envellecemento do colectivo. Os peores datos de matronas rexístranse nas área sanitarias de Lugo e Ourense. Así, por exemplo, na primeira delas só contan con este servizo 10 concellos, véndose obrigada a desprazarse para recibir esta atención as veciñas de 57 municipios. Nesta dirección, comarcas enteiras da circunscrición sanitaria como Meira ou A Mariña central non dispoñen desta prestación. As matronas e o coidado das mulleres A situación non é mellor na área sanitaria de Ourense. Neste caso, carecen de matronas 92 concellos e as comarcas da Caldelas, Trives, Valdeorras ou Viana. Así, por exemplo, veciñas de Viana do Bolo que requiran deste servizo están obrigadas a percorrer 51 quilómetros para acudir á matrona en Verín, acontecendo outro tanto ás mulleres do distrito sanitario de Valdeorras, que deben desprazarse á cidade de Ourense. A Galiza atlántica As áreas sanitarias da Galiza atlántica rexistran, tamén, unha situación complicada. 43 concellos das áreas sanitarias da Coruña, Compostela e Ferrol non teñen o servizo de matrona, sendo escasas as dotacións nos municipios das áreas metropolitanas da Coruña e Compostela. A este respecto, a área sanitaria de Ferrol dispón de 13 profesionais, a maioría das cales exercen nos centros de Atención Primaria da propia cidade. 28 concellos das áreas sanitarias de Pontevedra-O Salnés e Vigo non dispoñen de matronas. A maioría delas emprázanse nos centros de Atención Primaria de Pontevedra e Vigo, atopándose nesta cidade vacantes 4 das 11 prazas ofertadas pola Xunta da Galiza. Nese sentido, os colectivos en defensa da sanidade pública levan semanas denunciando a falta de profesionais en Vigo. Galiza á cola do Estado en cobertura de matronas Un colectivo envellecido Unha parte significativa do colectivo de matronas xubilarase nos próximos anos. A este respecto, a Asociación Galega de Matronas sinala a Nós Diario que “85 das 161 matronas actualmente en exercicio na Atención Primaria van estar xubiladas nos próximos cinco anos, concentrándose o groso das baixas nas áreas sanitarias da Coruña, con 45, e de Pontevedra, con 27. Neste sentido, desde a entidade consideran "urxente" ofertar máis prazas de matrona e "ofertar contratacións estábeis". Á cola en ratios Galiza rexistra as peores ratios de matronas do conxunto do Estado español. Segundo os datos achegados polo Instituto Nacional de Estatística (INE) para 2021, a Atención Primaria galega conta con 11,5 matronas por cada 100.000 mulleres, unha cifra seis puntos por baixo da media estatal e moi lonxe de territorios como Cantabria, con 29 por cada 100.000 e Euskadi e Nafarroa, con 24 por cada 100.000 mulleres. A fenda entre a cifra de matronas da Galiza e dos Estados da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE) non deixa de medrar. Mentres en 2021, a media dos países da OCDE era de 69 matronas por cada 100.000 mulleres, na Galiza sitúase en 11,5 por cada 100.000. Na mesma orientación, as diverxencias son tamén moi importantes con aqueles Estados da Unión Europea cuns sistemas de saúde máis desenvolvidos, marcándose nese anualidade unha distancia con Francia de 46 puntos e de 35 con Alemaña. A secretaria da Asociación Galega de Matronas, Diana Luque, expresa a Nós Diario a súa preocupación “pola falta de profesionais na Galiza, que presenta as peores cifras do Estado e as segundas peores da Unión Europea”. Ao tempo, advirte de que “os cadros de persoal están cada día máis envellecidos e se nos últimos anos xa se xubilaron un número importante de matronas, nos próximos agárdase unha saída moi importantes nas áreas sanitarias da Galiza atlántica”. Diana Luque explica que “a ausencia de matronas déixase notar á hora de cubrir as baixas por vacacións ou xubilacións”. Nesta liña, denuncia que “as prazas botan sen cubrirse meses e mesmo anos” e alerta da fuga de profesionais cara a outros territorios, “que si que están incrementando o número de matronas, na liña das recomendacións da OMS”. 30% do persoal médico de Atención Primaria supera os 62 anos de idade A directiva das matronas denuncia que “na Galiza fórmanse 16 residentes cada ano pero resultan insuficientes para o ritmo de xubilacións que temos. Ademais os contratos ofrecidos polo Sergas están a provocar a marcha cara a Euskadi e Catalunya de moitas profesionais formados aquí, xa que nesas comunidades ofrecen mellores condicións laborais e contratos estábeis”. Precisamente, no día de onte, o sindicato de enfermaría Satse reclamou o incremento do cadro de matronas, dado que as ratios actuais "impiden que se poida prestar" ás mulleres "a atención e os coidados que se requiren ao longo de toda a súa vida". Un servizo universal para todas as mulleres prestado en precario A secretaria da Asociación Galega de Matronas, Diana Luque, considera importante pór en valor a profesión. Nesta liña, entende preciso "avaliar de novo as ratios matrona-muller que existen na Galiza e aumentar o número de matronas en Atención Primaria para que se poidan desenvolver todos os programas de saúde asignados ás competencias que teñen neste ámbito”. Luque explica que atenden un amplo grupo de mulleres de todas as idades, entre elas unha porcentaxe importante de mulleres maiores de 65 anos. Nesta dirección, precisa que “arredor de 20% de todos os servizos diarios na consulta son con mulleres que teñen superados os 65 anos de idade”. Un de cada dez galegos está nas listas de espera sanitarias, que ascenden a 261.781 persoas A voceira do colectivo de Pediatras e matronas xa, Vanesa Viquendi, reivindica en conversa con Nós Diario, máis matronas. "Resulta fundamental a súa atención integral á saúde sexual, reprodutiva e maternal da muller na súa faceta preventiva, de promoción, atención e recuperación da saúde". "Precisamos dunha matrona que nos acompañe no embarazo e nos demais procesos fisiolóxicos, que resolva as nosas dúbidas, apoie as nosas decisións e nos aporte información válida e fiábel", afirma. Viquendi lembra que "as matronas, en Atención Primaria, convértense nesas persoas de referencia que personalizan a atención, axudan na xestación, na preparación ao parto e, de forma significativa, no acompañamento ao posparto, outro momento especialmente delicado no que a recuperación da nai e a adaptación da nai co bebé son os piares da saúde”.