Sobrevivindo ao inverno

Hoxe espera unha xornada de paxareo invernal. Son as 8 da mañá e o termómetro esfórzase por chegar ao grao. Para saír, ben cómpren uns calcetíns de la e unhas botas con goretex para manter os pés quentes e secos e tamén unha camiseta térmica sobre a que pomos un xersei gordo que cubrimos cunha zamarra. Completan a vestimenta da saída para observar aves unhas luvas e unha bufanda. Nunha mañá así de fría e con tal cantidade de roupa de abrigo, non podemos evitar pensar no traxe de plumas que levan as aves. Pero ademais do seu equipamento natural, como fan para superar os rigores do inverno? Que estratexias empregan para non sucumbir ao frío ou para procurar alimento? Cando o inverno é un inferno As condicións meteorolóxicas adversas propias destas datas teñen a súa pegada no medio. Boa parte das árbores perderon as follas, apenas quedan plantas con flores e moitas especies da nosa fauna pasan durante máis ou menos tempo a un estado de hibernación. A realidade é que moitos animais non dan superado as condicións e morren coa caída das temperaturas. Outros loitan por sobreviviren empregando diversas estratexias, como sucede coas aves. No inverno a contorna móstrase hostil. As temperaturas baixan ás veces de maneira extrema, o que implica nas aves un gasto importante de enerxía, cuestión á que hai que sumarlle a menor cantidade de horas de luz para poder buscar alimento e repor a enerxía consumida. Esta situación ten sido amplamente estudada, un exemplo concreto é a investigación que Conroy et al., realizaron cos xiríns, confirmando que esta especie sofre unha maior mortalidade durante o inverno fronte a outras estacións do ano. Escapar do frío Poñamos por caso que a nosa escapada paxareira é polas agras da Limia, poderemos observar alí en maior ou menor cantidade o pimpín real, ben formando bandos monoespecíficos ou en grupos mixtos xunto ao pimpín común. Se o percorrido que facemos é por un areal costeiro, un paxaro que sempre presta observar é a escribenta das neves. Son, as dúas especies, algunhas das aves que acollemos no inverno escapando dos seus lugares de cría. O cal pode levarnos outra cuestión: se aquí estes meses nos parecen fríos, como será de onde veñen? A migración é polo tanto unha das estratexias que empregan as aves para sobrevivir ao inverno. Cando vives en latitudes onde o solo pode chegar a conxelarse, impedindo o acceso á comida, fuxir é a mellor opción. Probabelmente a única. E iso fano millóns de aves ao longo de todo o planeta. Estímase que anualmente no planeta migran 50.000 millóns de aves. Nalgúns lugares o paso migratorio das aves é un verdadeiro acontecemento Unhas parten xa cando remata a época de reprodución; outras fano en outono e finalmente outras só o van facer cando a situación sexa verdadeiramente dura. Estímase que anualmente no planeta migran 50.000 millóns de aves. Nalgúns lugares o paso migratorio das aves é un verdadeiro acontecemento. Un espectáculo como o que temos a sorte de poder gozar en Estaca de Bares cara a finais de verán, un privilexio. Tamén nalgunhas datas alcánzanse cifras impresionantes cun paso continuo e constante, como sucedeu este ano cos pombos. O 2 de novembro estimouse que pasaron 1.500.000 exemplares de torcaces nun só día. Así, durante o inverno ao noso país chegan milleiros de aves que se suman ás sedentarias. Porén, alén da migración chamémoslle de terras máis ou menos afastadas, algunhas aves, as residentes, poden realizar tamén pequenas migracións. Neste caso son desprazamentos altitudinais descendendo a cotas máis baixas onde as condicións son máis benignas. Acumular graxa Outra maneira de aguantar o frío é facer acopio de graxa que se vai transformar logo en enerxía. Almacenar lípidos e aumentar a masa corporal da que logo poder tirar en épocas especialmente duras é fundamental. Porén, este feito que está abondo estudado, tamén ten as súas eivas. Acadar un nivel de graxa acaído é unha tarefa complexa, xa que, aínda que serve para superar picos de frío (estrés térmico), tamén dificulta o desenvolvemento da vida cotiá. Un exceso de graxa pode ser un inconveniente para voar e un impedimento á hora de procurar comida. Nós, na nosa saída de campo, faremos algo semellante: buscar un equilibrio entre levar algo de comida, para picar e así quitar a fame, pero sen excedernos na cantidade e que dificulte o paseo. Unha maneira de superar o conflito de acumular graxa é almacenar ou agochar comida Acumular comida Os humanos temos outra opción. Nun día de campo podemos ir lixeiros e recorrer a unha parada estratéxica nun bar para tomar un café quente. As aves pode facer algo semellante, e non nos referimos a ir a un bar. Unha maneira de superar o conflito de acumular graxa é almacenar ou agochar comida da que tirar cando as reservas enerxéticas vaian diminuíndo. Especies como a trepadeira azul ou o ferreiriño negro empregan este método de esconder a comida para cando se precise. Os individuos que teñen esta habilidade soen ser exemplares residentes, xa que unha vez que o alimento foi agochado teñen que localizalo uns días despois, algo complicado para especies que chegaron de lonxe e descoñecen o territorio. Cambio de comportamento Mellor durmir xuntos. Outro método para chegar vivos á primavera é mudar de hábitos. As adaptacións da conduta están ben analizadas en especies como o gabeador común ou as estreliñas riscadas e as subeliñas: agrúpanse durante a noite dándose calor unhas ás outras para así evitar perder enerxía. Tamén estorniños, corvos mariños grandes e outras especies empregan a estratexia durante o inverno de xuntarse en durmidoiros. Os xuntoiros nocturnos das aves teñen varias finalidades. Unha delas é evitar depredacións; catro ollos ven máis que dous e para un bando de seiscentos estorniños podemos dicir que mil douscentos ollos van facer que sexa case imposíbel que un depredador non sexa detectado polo grupo. Por outra parte, os durmidoiros, funcionan como un centro de información. Aves que teñen dificultades para atopar alimento poden seguir outras que están ben alimentadas para así procurar lugares nos que acceder a comida sen moitas dificultades.