Renda alta universal

O primeiro cume sobre seguridade da intelixencia artificial tivo lugar a principios de novembro de 2023 en Bletchley Park, ao norte de Londres. Un lugar emblemático no que un equipo de científicos británicos, con Alan Turing á cabeza, descifrou os códigos que usaban os nazis para ocultar as súas mensaxes durante a II Guerra Mundial. Este cume deixou moitos titulares, pero pouco máis. Quedo cun de The New York Times: "Líderes mundiais advirten de que a intelixencia artificial podería causar danos 'catastróficos'". Sendo así, pouco compromiso me parece a declaración conxunta dos 29 gobernos participantes, entre eles o español, coñecida como "Declaración de Bletchley", na que se asume, iso si, o compromiso colectivo por unha IA "segura, centrada no ser humano, digna de confianza e responsable". En todo caso, non é no contido desta declaración, nin nas súas escasas posibilidades de que sirva para algo, no que quero centrarme, senón en certos comentarios que fixo entón Elon Musk. Xa saben, o director xeral de Tesla, SpaceX, Neuralink e algunhas empresas máis, todas ben coñecidas. Foi durante o seu encontro con Rishi Sunak, primeiro ministro británico, transmitido por X, a empresa da que tamén é director executivo e á que case todos seguimos chamando Twitter. Automatización "A IA conseguirá que ningún emprego sexa necesario", titularon moitos medios de comunicación, citando a Musk. Comezarei por falar disto. Todo apunta a que se producirá unha aceleración da automatización do traballo nos próximos anos. Os avances tecnolóxicos son constantes, en particular nas tecnoloxías intelixentes. Cando estas se aplican á automatización do traballo, as empresas aspiran a ser máis eficientes e produtivas e aumentar a súa competitividade, e non van renunciar a estes beneficios aínda á conta de reducir empregos. É máis, é frecuente que sexa isto o que buscan coa automatización. A iso súmase unha progresiva precarización do emprego, polo menos en certos sectores onde a presión do desemprego tecnolóxico é maior. Non se automatizan empregos ao completo senón tarefas Non se automatizan empregos ao completo senón tarefas. Dependendo da ocupación concreta, haberá máis ou menos tarefas susceptibles de ser automatizadas, pero non todas. Pode automatizarse a información posvenda cun asistente virtual, pero non a atención dun comercial a un posible cliente que entra pola porta. Polo menos non hoxe en día nin en moitos anos. Cando se require empatía, xuízo crítico, habilidades interpersoais complexas, desenvolverse en contornas moi diversas e dinámicas, tomar decisións en situacións imprevistas ou baseadas no "sentido común", ou son necesarias habilidades manuais especiais, poñamos por caso, as posibilidades de automatización decrecen ou desaparecen. En moitas ocasións non é tanto que non se poida automatizar o traballo como que non resulta rendible facelo por ser menos custoso que o fagan as persoas. É máis, na medida en que se precaricen os salarios de segundo que empregos, menos interesante será automatizar as tarefas implicadas neles. Non o verán os teus ollos! Pero interésame aínda máis que a anterior outras das frases que tamén nos deixou aquel día Elon Musk: "Non teremos unha renda básica universal, teremos unha renda alta universal. Nalgún sentido, será unha forma de igualar e equilibrar, porque realmente creo que todo o mundo terá acceso a este xenio máxico –a IA–". Isto resúltame moito máis difícil de crer que o empeño colectivo por unha IA fiable e centrada no ser humano que recolle a Declaración de Bletchley. De feito, son moitos os condicionantes que non apuntan a favor de que poida ser así: factores económicos, políticos e sociais, en particular. Financialo non será posible sen un aumento de impostos, e isto non é algo ben recibido en xeral, moito menos por parte das empresas, nin aínda que aumenten os seus beneficios debido á automatización do traballo. Ademais, tería que lograrse unha firme vontade política, non só conxuntural. Á marxe da vontade política, é certo que hai moitas incertezas sobre os efectos dunha Renda Básica Universal (RBU). Algúns economistas cren que distribuír ese diñeiro entre a poboación provocaría unha moi perigosa inflación se non vai acompañada dun aumento en bens e servizos. Esa subida de prezos acabaría anulando ou mitigando dun modo moi significativo os beneficios de dita renda. Para ir despexando algunhas destas incógnitas están a levarse a cabo proxectos piloto nalgúns países en condicións controladas. En todo caso, temo que a rapidez á que se incrementan as desigualdades nos países desenvolvidos e á que progresa a automatización do traballo e, con ela, o desemprego tecnolóxico, fará que dificilmente os poucos e limitados experimentos que se levan a cabo sirvan para algo. Por iso cústame ver no horizonte a implantación dunha RBU, menos aínda dunha renda "alta". Por iso e porque non creo que Elon Musk e o resto dos señores das tecnoloxías que controlan o mundo o queiran.