Galiza abeira o milleiro de camas desaparecidas na sanidade pública nunha década

A pandemia do coronavirus evidenciou a importancia de contar cun sistema de saúde cunha cobertura suficiente de camas hospitalarias e de prazas de Unidade de Coidados Intensivos (UCI). Os Estados cun número superior de unidades hospitalarias e de UCI responderon con máis eficacia á recente situación de emerxencia sanitaria creada pola Covid-19. Tanto é así que a Organización Mundial da Saúde (OMS) non dubida en considerar o número de camas para a hospitalización como “un eixo central para responder á situación de pandemia e garantir en situacións de normalidade uns estándares de calidade básicos”. O sistema galego de saúde perdeu 782 camas hospitalarias desde 1999. Segundo os datos achegados polo Instituto Galego de Estatística (IGE), á volta dese ano, Galiza tiña instaladas 10.640 camas na súa rede hospitalaria, unha cifra que en 2019 era de 9.858. A redución acelerouse a partir de 2009, ano da chegada de Alberto Núñez Feixoo á presidencia da Xunta da Galiza e momento en que os hospitais do Servizo Galego de Saúde contaban con 10.434 camas. En 10 anos a oferta de camas nos centros públicos recortouse en 576 prazas, o que representa o 73,65% da baixa total do período. Nos últimos 20 anos os Gobernos neoliberais reduciron o número de camas O número de camas en funcionamento no Servizo Galego de Saúde (Sergas) é inferior en 952 prazas ao de hai unha década. Desde 2009, as 9.858 camas caeron a 8.906 en 2019. Neste sentido, a Consellaría de Sanidade explica esa diferenza entre as camas suprimidas e as non activas polas necesidades do servizo, debido aos novos modelos asistenciais. Porén, desde os colectivos en defensa da sanidade pública advirten de que mentres manteñen sen actividade as camas dos hospitais públicos, derivan doentes á sanidade privada. Galiza en mínimos en prazas hospitalarias A ratio de camas por habitantes sitúase na Galiza por baixo da media comunitaria e dos niveis das nacións con sistemas de saúde máis desenvolvidos. Malia que a Galiza presenta unha porcentaxe mellor que o Estado español -que no seu conxunto é a peor de toda a Unión Europea-, os seus números fican lonxe dos estándares recomendados polos organismos internacionais. Así, en 2019, Galiza declaraba contar con 3,3 camas por cada 1.000 habitantes, fronte a 3,4 de Portugal, 4,2 de Grecia, 5,6 de Bélxica, 6 de Francia ou 8 de Alemaña. Na mesma liña, presentaba unha proporción inferior á de Estados con grandes apostas en materia de saúde, como Rusia, con 8,2 prazas camas por 1.000 habitantes, Cuba con 11,4 ou a China con 6,4. A redución da cobertura de camas hospitalarias foi minimizada polo anterior conselleiro de Sanidade, Jesús Vázquez Almuíña, nun pleno do Parlamento da Galiza en xuño de 2016, cando sinalou que “as camas son importantes nos hoteis pero non tanto nos hospitais”. Xustificaba desa maneira a redución de prazas hospitalarias no Sergas. A repercusión destas declaracións e a reacción da oposición obrigaron o responsábel político a matizar a súas opinións. O médico Francisco Vizoso, ex xefe de servizo de Medicina Preventiva do Complexo Hospitalario de Pontevedra, expón, en conversa con Nós Diario, que “repetidamente nos últimos 20 anos por parte dos Gobernos neoliberais xustifícase o descenso do número de camas hospitalarias afirmando que non son importantes no proceso asistencial e levándose a cabo ao abeiro desta explicación un importante recorte nos servizos sanitarios”. Porén, Vizoso considera que esta formulación “non se corresponde á realidade e ás necesidades asistenciais”. “É importante contar cun número folgado de camas para prestar unha boa atención e responder ás continxencias que poden xurdir. Todos os anos, os hospitais galegos están saturados nas tempadas da gripe”, continúa Vizoso, quen salienta que “tras o discurso de reducir camas está a intención de recortar na pública e concertar coa privada”. A ausencia de prazas UCI A respecto das prazas nas Unidades de Coidados Intensivos (UCI), a 31 de decembro de 2019, o número cifrábase en 161, mais a medida que avanzaba a pandemia, a Consellaría de Sanidade incorporaba novos espazos a esta función, fundamentalmente camas das unidades hospitalarias de reanimación, até sumar 274 prazas. Neste sentido, o médico internista do Hospital da Mariña Iago Villamil lembra que boa parte dos hospitais periféricos do Sergas empregan “as unidades de reanimación, atendidas por anestesistas, como UCI”. A ratio de camas por habitantes sitúase na Galiza por baixo da media comunitaria e dos niveis das nacións con sistemas de saúde máis desenvolvidos A cobertura das UCI na Galiza está por baixo da media estatal e da UE. O Estado español sumaba a finais de febreiro de 2020 un total de 4.044 camas UCI: 3.058 na pública e 896 na privada, o que representa 8,28 prazas por cada 100.000 habitantes. A cifra reducíase na Galiza a 5,92 prazas por cada 100.000 habitantes. A fenda é tamén moi elevada en relación con Estados como Alemaña con 29,2 camas por cada 100.000 habitantes, Italia con 12,5 camas por cada 100.000 habitantes ou Francia con 11,6 camas por cada 100.000 habitantes. “A dispoñibilidade de camas hospitalarias e de prazas de UCI dá moitas posibilidades de salvar vidas porque o tempo é chave para responder a unha emerxencia e para despois dar os coidados necesarios ao doente”, explica en conversa con Nós Diario Villamil, quen destaca que “existe un circuíto entre as prazas de UCI e as camas hospitalarias. Para evacuar os doentes da UCI fan falla prazas hospitalarias; do contrario, isto non é posíbel. A saúde é un concepto físico e social, e o social inclúe o contorno, e non ter coidados próximos deteriora a saúde das e dos doentes”. Análise: As costuras do sistema, en evidencia As costuras do sistema sanitario galego saltaron polo aire coa pandemia. A un tempo, caeu o veo da propaganda sobre un modelo presentando como punteiro na Unión Europea (UE), mais que se demostrou incapaz de dar resposta a unha situación de emerxencia. Por outra banda, desmontouse o discurso de acompañamento do programa político do Executivo galego, baseado na primacía do privado fronte ao público. Finalmente, afloraron todas as carencias dun modelo sometido a un proceso de asfixia económica e de recortes mediante a retórica da austeridade co obxectivo de entregar ao negocio privado o dereito á saúde dos e das galegas. “A pandemia demostrou que o sistema non estaba preparado para dar unha resposta a unha situación de emerxencia”, advirte o médico Francisco Vizoso, quen exemplifica o acontecido “como un caso paradigmático da falla de reservas en materia de prazas hospitalarias”. Porén, a redución de camas hospitalarias e de prazas UCI non é máis que a punta do iceberg da tentativa de desmantelamento do sistema sanitario público, que ten a súa expresión máis clara na supresión do persoal nos diferentes niveis do modelo asistencial. Os datos da CIG indican que na última década a sanidade pública perdeu ao redor de 6.000 traballadoras e traballadoras na Galiza. A este respecto, a responsábel da federación de saúde do sindicato, María Xosé Abuín, afirma que “en función da aplicación do disposto nos orzamentos xerais do Estado, que limitaron á taxa de reposición nas anualidades de 2012, 2013 e 2014 a 10% e en 2015 a 50%, o sistema sanitario perdeu na Galiza só neses catro anos 5.951 prazas”.