Quen terma da paisaxe?

Era domingo e non había misa en varias decenas de quilómetros arredor. Tan lonxe de calquera outra deusa, Natureza estarricaba a punta das dedas baixo o cobertor da frouma. Arrubiaban as mamilas das castiñeiras de puro pracer ao sentiren o mornear do día. Esa mesma tarde poderían estourar os gomos do novo ciclo. Toda a aba coruscaba de emoción. As camiñantes non estabamos conformes co plan. Aínda virían xeadas e queimarían o útero das plantas. Pregabamos no máis fondo que Natureza non se enganase, que adormecese un chisco máis na quietude do frío. Os regatos das chuvias recentes perderan o rumbo, botábanse por riba do carreiro. Inverno volvera inchar os muros e descalzara chantos. A quen lle ten reparar unha senda que leva á fin dun mundo? Recolocamos a cachotería para conducir a auga por fóra do camiño. Así que nos afastamos da aldea, o carreiro engruñou. Carme da Casela avisounos, non habedes ir moito máis aló. Seguro que o camiño xa inzou. E cando as silveiras nos dan o alto, o que sentimos é a derrota monumental da aldea, a súa fin. Carme dixo tres cousas máis, incontestables, no serán tan fermoso coma ferinte: Gamiz, alí enriba, xa quedou baleiro e aquí só ficamos nós, párteme a alma ver que isto acaba. Pero eu para Sarria non vou. E engadiu, agora váisenos vir o monte enriba. Ese souto do sullío, que ninguén corta. Nin xente nin terras, non queda nada. Finalmente soltou, con rabia, a min que ninguén me veña pedir o voto. Galicia, unha parroquia Se dividísemos a poboación de Galicia entre 10.000, ficariamos cunha cantidade doada de visualizar: 270 persoas. Coma se fose unha parroquia, 270 persoas viven en Galicia. 30 teñen menos de 15 anos e 71 máis de 65. Na parroquia xa asentaron 15 persoas de fóra e semella que aínda van vir máis. Chegan, sobre todo as mulleres, coa expectativa de coidaren das 14 persoas que teñen máis de 85 anos. Nunha década poden ser o dobre e haberá que feminizar a palabra petrucio. En troques, 9 mozas e mozos marcharon xalundes, na contorna non existe a ocupación que desexan. Galicia ten unha densidade de poboación moi alta no Arco Atlántico. A Depresión Meridiana, unha estrutura xeolóxica que percorre o territorio desde o río Miño ata o areal de Razo, facilitou de vello a creación e comunicación de núcleos castrexos neste corredor a carón das rías. A vía XX romana discorría pola fractura, enlazando Bracara Augusta con Brigantium. Un par de milenios despois, Galicia envorca decididamente cara ao mar. Na actualidade, das 270 persoas amentadas, residen nas comarcas da espiña dorsal urbana 184. Polo tanto, e seguindo sempre os datos do IGE, menos dun terzo da poboación distribúese no 82% do territorio, mentres que case 2 millóns de persoas ocupan tan só o 18% restante. Das 270 persoas da parroquia, traballan 113, case á par mulleres e homes. 82 fano no sector servizos, feminizado. Do mar só viven directamente 2 persoas e do agro 5 e por xunto son máis os homes. Proporcións contraditorias coa extrema riqueza e vocación histórica do medio. O resto ocúpase na industria e moito menos na construción, fortemente masculinizadas. Falta un dato importante, difícil de obter. Cantas son as persoas da parroquia que dedican tempo parcial ao agro? Mans invisibles Hai un rural de postal, Galicia máxica, que non se sabe quen mantén. Porque ten que haber máis que 52.500 persoas, o agro segundo a EPA (Enquisa de Poboación Activa), termando aínda da paisaxe que procuramos sendeiristas de domingo. O agasallo que nos fan mans labregas tan idosas coma invisibles é unha contorna aínda mantida por partes. Nas varcias do Lóuzara percíbense con nitidez os prados que pace o gando. As silvas inzan onde a aldea se rendeu, eucaliptos á espera. A emerxencia climática torna aínda máis vulnerable o que xa non é coidado. Menos dun terzo da poboación distribúese no 82% do territorio e case 2 millóns ocupan o 18% restante E quen se ocupa das persoas que queren e aínda se valen para ficaren no seu lugar? Os plans para acompañaren son cativos: teleasistencia e casas de maiores concertadas, despois a residencia. No país dos 30.000 núcleos habitados hai que crear solucións propias, chantadas na vontade de permanecer. Servizos públicos pendulares, o xantar, as menciñas, un peiteado, ter os papeis ao día, un xuntoiro para acompañar. Galicia ten que ser quen de asistir no lugar a quen aínda quere termar do lugar. A outra cuestión, a dos votos, depende tanto da circunscrición única coma de andar nos carreiros que se perden. Carme despediuse con grande agarimo: se non é por quen vindes así, ao pasar, non temos con quen falar. A min váleme mirar polas ovellas, elas sostéñenme. Pero non hai con quen falar.