O que nos deixa o 2023

O ano que remata déixanos unha interesantísima hemeroteca de novas científicas. Descubrimentos sobre o noso pasado, exploración espacial, avances médicos ou tecnoloxías que conformarán o noso futuro… e xa están a cambiar o noso presente. Para min, este ano foi indiscutiblemente o ano da intelixencia artificial. A publicación de ChatGPT (finais de 2022) e GPT4 (versión á que se pode acceder a través de Bing dende finais de 2023) e o desenvolvemento e implantación doutros sistemas de IA supoñen un cambio de paradigma que puidemos xa albiscar ao longo dos últimos 12 meses. Mais hoxe quero compartir outras novas científicas de 2023. Máis datos sobre o noso pasado: o momento no que a humanidade case se extingue No mes de setembro lemos un estudo da revista Science que afirma que hai uns 900.000 anos a humanidade case se extinguiu, quedando só uns 1.280 individuos reprodutores. Esta situación durou uns 117.000 anos e pode estar relacionada coa aparición dunha nova especie de homínido, antepasado do Homo sapiens e dos neandertais. O estudo baséase nun modelo informático que usa información xenética de 3.154 xenomas humanos actuais. O autor di que o achado abre un novo campo na evolución humana, pero está sendo cuestionado polo rexistro fósil. O ano que remata foi o da intelixencia artificial. ChatGPT e GPT-4 supoñen un cambio de paradigma O noso presente: xa contamos con vacinas fronte ao VRS. Galicia, pioneira na inmunización A temida bronquiolite é a principal causa de ingreso hospitalario en menores de un ano (e en idade pediátrica en xeral) en España. Parte deses ingresos son en UCI, pois algúns pequenos e pequenas sofren complicacións. A bronquilite é unha infección dos bronquiolos, as vías respiratorias máis pequenas dos pul-móns, e adoita estar causado polo virus respiratorio sincitial (VRS). A finais do ano pasado aprobouse unha vacina para neonatos e bebés, mais foi neste 2023 cando a vacina entrou no calendario de inmunización galego, convertendo Galicia en pioneira a nivel mundial. Dende o mes de setembro, 8.909 nenos e nenas recibiron esta vacina. Os informes de seguimento e de hospitalización do Sergas, que se publicaron neste mes de decembro, apuntan a unha importante caída nos ingresos por enfermidades causada polo VRS en todos os grupos de bebés en comparación con tempadas anteriores (exceptuando as de 2020/2021 e 2021/2022, nas que a incidencia da enfermidade baixou de forma drástica polas medidas tomadas fronte á Covid). Así pois, parece que estamos ante unha boísima noticia grazas á investigación e á ciencia. Máis avances e tecnoloxía para o noso futuro —Aterraxe non tripulada na Lúa. O 23 de agosto, a Organización India de Investigación Espacial (ISRO) foi a primeira en facer aterrar unha nave non tripulada preto do polo sur da Lúa, unha zona de grande interese científico e estratéxico onde se cre que hai depósitos de xeo. A misión Chandrayaan-3 foi lanzada o 16 de xullo e constaba de tres partes: un módulo de propulsión, un módulo de aterraxe e un rover. O rover, chamado Pragyan, despregouse e realizou varios experimentos durante dúas semanas, antes de entrar en hibernación na noite lunar. O módulo de propulsión permaneceu en órbita lunar e realizou un experimento para observar a Terra desde a perspectiva lunar. —GPT-4. É un modelo de linguaxe de intelixencia artificial que pode xerar contidos similares aos humanos, como textos, respostas, códigos ou imaxes. É o máis avanzado do seu tipo e supera os seus predecesores. Pode interpretar imaxes e xerar texto a partir delas, ou viceversa; é máis creativo e colaborativo, é capaz de resolver problemas difíciles con maior precisión e pode superar exames, escribir historias ou artigos, resumir textos, facer cálculos aritméticos, etc. e resulta máis natural, adaptándose a diferentes tons e formas de expresarse. Supón un fito na evolución da IA e abre novas posibilidades e desafíos para a comunicación, a educación, a ciencia, a arte e a sociedade, expoñendo tamén cuestións éticas e sociais. —Apple e Meta presentaron este ano cadanseu dispositivo de realidade aumentada e realidade virtual. Apple Vision Pro, definida como unha spatial computer, e Meta Quest, que os seus creadores definen como gafas de realidade mixta. Preséntanse as dúas como unha interface que substitúe as pantallas, proporcionando un "lenzo infinito" e unha interacción máis natural e á vez inmersiva, fusionando contido dixital co mundo físico. Cambiará nesta liña a nosa forma de interactuar coas máquinas? Que veremos o ano próximo? Agardo que a emoción da ciencia nos acompañe a todas.