Parque etnográfico do río Sesín

Como sucede con outros moitos cursos fluviais dos que xa temos falado aquí, o río Sesín recibe varios nomes, por exemplo na Capela, é coñecido tamén como río da Mazoca e leva algún outro como río da Brea. É, por certo, non o dixemos, un dos afluentes do río Eume polo que forma parte das Fragas do Eume. O río comeza o seu fluír nas Veiguiñas onde discorre devagar e é logo de pasar a ponte da Mazoca canto se adentra no Parque Natural das Fragas do Eume. Pasa logo a converterse nun río bravo e con numerosos saltos antes de deitar as augas no Eume un chisco máis abaixo do Mosteiro de Caaveiro. Este 'nacer morto' é moi común a outros ríos da Galiza, algúns dos nosos cursos fluviais manan en chairas de montaña para logo virarse bravos ao contrario do que sucede noutros territorios da Península Ibérica onde os ríos nacen con forza nos cumios para logo irse amainando en chairas e vales. É quizais unha identidade diferencial fluvial galega? No seu serpentiforme e breve camiño, imos atopar nas súas beiras unha gran cantidade de hábitats diferentes entre os que destacan obviamente o bosque de ribeira con acivros, bidueiros, ameneiros, loureiros, carballos ou castiñeiros pero tamén zonas de monte baixo con mato constituído por diferentes especies de uces e tamén fragas. Nas beiras do río imos atopar pequenas matas de arandos e tamén de rañacús así como unha boa cantidade e diversidade de fentos e cogumelos. Píntegas, libélulas de diferentes especies así como a omnipresente ra dos regos sairannos ao paso do camiño. Perto do mosteiro de Caaveiro e mesmo cando discorre pola Fragas do Eume, apréciase unha importante presenza de masas de eucaliptos, que rodean a bacía do río Eume e que afectan tamén o noso protagonista, o río Sesín. Para avaliar os impactos que poden producir os eucaliptos neste curso fluvial, Adega e a Facultade de Ciencias da UDC están a realizar un estudo, a través dun traballo de fin de grao, que medirá como se ven afectadas as comunidades de macroinvertebrados acuáticos pola presenza de follas de eucaliptos na canle do río. O río Sesín, afluente do Eume, comeza o seu fluír nas Veiguiñas e, logo de pasar a ponte da Mazoca, adéntrase no Parque Natural das Fragas do Eume. Logo convértese nun río bravo Porén, nesta saída imos prestar especial atención á pegada que os humanos deixamos no territorio, acción que foi modelando a paisaxe até que chegou o abandono das prácticas tradicionais. O itinerario é de apenas 800 metros, e no seu conxunto forma o Parque Etnográfico do Río Sesín que presenta numerosos elementos patrimoniais da cultura agraria galega que en tempos foron fundamentais para a vida cotiá. Elementos que iremos atopando no camiño e dos que paneis interpretativos darán interesante e ampla información sobre cada un deses quefaceres. Muíños, curripas, ou trobos serán algúns deses elementos integrados na vexetación vizosa que o bosque de ribeira acolle. Perto do conxunto etnográfico podemos achegarnos tamén até a antiga ponte de pedra do século XVIII así como tamén á pequena pero fermosa Fervenza da Mazoca. Muíños, curripas e trobos e outros elementos patrimoniais Como non podía faltar no percurso están presentes os muíños, tres deles musealizáronse para o recorrido como exemplo dos moitos que poderiamos atopar ao longo do río. No panel que acompaña a un deles podemos informarnos sobre cada unha das súas partes, os nomes de cada un dos elementos así como algunha cantiga popular do lugar que ten por protagonistas varias destas construcións. Outro dos elementos que nos imos atopar ao pé dunhas escadas, que nos van facer máis doado o camiño entre uns penedos, é un trobo, anaco dun tronco oco empregado para a cría das abellas das que logo tirar o mel. O doce produto empregábase para uso doméstico e viña a ser un recurso complementario para a economía familiar. Outra parada está dedicada ao Soutelo. Ao pé dunha curripa, construción circular de laxes chantadas sobre o terreo e situada ao carón do camiño, temos un panel que describe o habitual traballo de outono de ir polas castañas. Noutro tempo foi un recurso fundamental e básico para a economía familiar até a chegada da pataca. Infórmannos de todo o proceso de recollida da castaña acompañada do interesante léxico do lugar así como dunhas estrofas que amosan o implantado que estas tarefas estaban na vida cotiá da época. E sen deixar de lado o uso forestal que se daba aos montes, bosque de ribeira, carballeiras e soutos, explícase tamén o uso da cortiza dos carballos para os curtidoiros. Polo San Xoán, e cando os carballos comezaban a botar a flor arrincábaselles a casca, posteriormente quitábanselle os brións e deixábanse secar. Unha vez estaban listas, levábanse á fábrica de curtidos La America, tamén coñecida como A Casqueira, a Pontedemue, que se atopaba perto do porto. Os Carboeiros Outro dos elementos que podemos atopar no ecomuseo é o asociado aos carboeiros. Tanto o uso do carbón para as cociñas das vilas e cidades como para o traballo dos ferreiros nas forxas precisaba dun laborioso proceso. Novamente ao pé do camiño imos atopar unha representación dunha foia, morea de paus para facer carbón vexetal, co seu panel explicativo. Na información que facilita, explícase detidamente, paso a paso, cal era o proceso para converter a leña de toxo ou carballo en carbón, tarefa que supuña un importante complemento para a economía familiar, proceso que duraba varios días. Porén, o carbón para usar nas ferrerías era ben diferente tanto no proceso de elaboración como na materia prima. Neste caso o carbón facíase coas raíces das torgueiras e desta volta non se amoreaba a leña senón que se introducía nun foso furado na terra. O resto do proceso queda para que se poida ler in situ. En definitiva, un pequeno roteiro de menos dun quilómetro pero que dará para pasar un xornada gozando do patrimonio asociado a unha das vas da nosa terra.