Niños e caixas-niño

Xa vai que os días comezaron a medrar, aparecen primaveras á beira dos ríos e os chíos dos paxaros son cada vez máis fortes e constantes. Xa vai tamén para un mes que pasou a candeloria e como di o refrán: a partir da candeloria, ningunha ave voa soa. Para as aves emparelladas, toca logo comezar a traballar nun fogar no que sacar adiante a súa prole, cousa nada doada. Pensemos que un niño ten que ser un lugar seguro, xa que é onde se van pór os ovos, chocalos durante días e criar os polos até que sexan capaces de voar. Niños para todos os gustos Existen unha manchea de formas de niños: abertos ou fechados, co xeito dunha cunquiña, como o do xirín ou máis grande, á maneira dunha boa cunca, como o do merlo ou tordo. Podemos atopar estruturas circulares feitas de ramallada, como o da pega e outras tamén redondas como o da carriza pero elaborado con follas e musgos. E as construcións de ramaxe que fan os paxaros varían tamén no tamaño: desde os catro paus que empregan as rulas e pombos para depositar os ovos até as grandes estruturas das aves rapaces ou os niños de cegoñas, que recompón cada ano e chegan a ter varios metros de alto e a pesar centos de quilos. Tamén varían os soportes: as femias de lavanco real pon os ovos en niños cheos de plumas e os mergullóns fan niños flotantes en pozas e lagoas que soben e baixan co nivel da auga. Hai auténticas obras de arquitectura, como os niños feitos de barro pola anduriña común ou da anduriña de cu branco, e que dicir dos máis elaborados aínda da anduriña dáurica, que son cazolas de barro con entradas en forma de tubo do mesmo material. E logo están aqueles aniñadoiros que non son tal, xa que algunhas aves apenas fan un burato ou aproveitan unha depresión no chan e apenas materiais aportan. É o caso da píllara das dunas, unha das nosas aves máis ameazadas e considerada en perigo de extinción, que só realiza un pequeno furado a modo de cazola na area para depositar os ovos. Verdadeiramente non lle fai falla moito máis, xa que os pitiños son nidífugos, é dicir, abandonan o niño nada máis saír do ovo. As aves trogloditas Hoxe imos prestar atención ás aves que aniñan en cavidades de árbores e que se coñecen como aves trogloditas por ese feito. Ferreiriño azul, cristado e dos piñeiros, ferreiro común ou gabeador azul son algúns dos paxaros que crían en furados das árbores. Son tamén aves insectívoras e polo tanto beneficiosas para moitas das actividades que os humanos desenvolvemos, como pode ser a agricultura. Sabiades que os ferreiros azuis capturan milleiros de ovos de vermes e pequenos insectos ao longo da época de cría para alimentar a súa prole? Pois así é. Esta captura masiva suma millóns de vermes e insectos ao final do ano. Non hai mellor praguicida. Estas aves son principalmente forestais. Segundo os datos do programa SACRE (Seguimento Aves Comúns Reprodutoras) da asociación SEO/Birdlife, nos últimos anos tiveron un incremento moderado, asociado probabelmente ao aumento da superficie forestal. É probábel tamén que na Galiza o incremento sexa menor que noutras zonas da Península Ibérica. O motivo? Porque aquí os bosques autóctonos trocáronse por monocultivos de eucaliptos e piñeiros que, ao teren ciclos de tala moi curtos, impiden que as árbores medren e a ave como os petos poidan facer niños nos seus troncos e ser usados posteriormente por ferreiros e ferreiriños. Outro problema que se dá nas vilas e as cidades, cada vez é máis frecuente, é a tala de árbores vellas (e con ocos) que poidan ser un perigo para as persoas. Por estes motivos e outros, como os incendios, pode ser de interese botarlle unha man a estas aves e construírlles (mercar é outra opción) unha caixa-niño e instalala no xardín. Construír unha caixa-niño Unha caixa-niño é un cubículo para que os paxaros e outros animais, como os morcegos, por exemplo, fagan o seu niñeiro ou se refuxien. No caso das aves existen tantos tipos de caixas como de especies precisen furados para criar; mouchos, curuxas, lagarteiros, etc. Hai multitude de tipos de caixas, con burato ou abertas, de madeira ou de cerámica, pero todas son beneficiosas. Alén de proporcionar un espazo para aniñar, ofrecen tamén un refuxio onde protexerse nas noites de inverno. Así mesmo, a instalación de caixas-niño, facilita as tarefas de estudo das aves e outros animais e contribúe a labor de divulgación ecolóxica e sensibilización social que se realizan coas campañas de colocación. A primeira imaxe é o plano para construír unha caixa para páridos. O plano que acompañamos é unha proposta, non ter que ser exactamente igual. A caixa pode ser algo máis alta ou máis ancha, xa que na natureza non existen estas formas tan exactas. Para a construción recomendamos madeiras sen tratar e a poder ser de taboleiro macizo. Se son madeiras reutilizadas, moito mellor. O tamaño do burato de entrada pode variar, indo dende os 26 milímetros para ferreiriño dos piñeiros e ferreiriño azul, até aos 29 milímetros dun ferreiro común, cuxo niño tamén pode ser ocupado por pardais. Tanto se se constrúen como si se mercan, debemos lembrar unhas cuestións básicas á hora de instalalas. As caixas-niño teñen que ser inaccesibeis para os gatos e outros depredadores, e a poder ser deben colocarse nun lugar non moi transitado, xa que os paxaros gustan da tranquilidade. Se podemos elixir, é mellor un sitio non moi exposto ao sol, nin á sombra continua, nin ventoso. Por último, se a caixa-niño é ocupada, débese baleirar e limpar tódolos anos, xa que estas aves fan un niño novo cada primavera. Pois xa está. A traballar. Logo só queda coller uns prismáticos e esperar a que a ocupe algún inquilino voador.