Fortalezas, pazos, cruceiros e mosteiros: Patrimonio BIC da Galiza á venda

Na plataforma Wallapop continúa ofrecéndose, por 1 euro, un suposto cruceiro do século XVII, que, segundo o anuncio, procedería de Conxo (Compostela). Esta venda atópase actualmente baixo investigación policial. O elemento está sen catalogar e o anuncio da venda procede de fóra da Galiza, de Ávila, asegurando que é froito dunha herdanza. Carlos Fernández Coto, presidente de Apatrigal (Asociación para a Defensa do Patrimonio Cultural Galego) salienta a Nós Diario que ao ser un cruceiro de antes de 1901 é un Ben de Interese Cultural (BIC). "Iso non impide a súa venda, mais si movelo, por iso se investiga como chegou alá", indica. Cruceiros, fortalezas, mosteiros, reitorais... Non son poucos os BIC galegos que figuran á venda. Un deles, por exemplo, o pazo de Santo Estevo do Castro de Amarante, en Antas de Ulla, comarca da Ulloa, cunha fortaleza declarada BIC e á venda nun portal especializado por 1.300.000 euros. "Está en perfecto estado para ser utilizado como vivenda ou para xestionar como negocio de celebración de eventos. O Pazo ten unha torre do século XIII e o pazo e a capela son do século XVII", describen este conxunto. Na primavera, veciñanza deste concello mobilizouse para reclamar a apertura ao público da fortaleza. Os edificios BIC si se poden vender, mais sempre se debe informar desta operación á Xunta da Galiza, que ten dereito de tenteo ou retracto. É dicir, se iguala a oferta, a Administración galega fica co BIC. No país hai, segundo o rexistro da Administración galega, 780 BIC declarados. Están clasificados como bens móbeis, inmóbeis ou inmateriais. Cada categoría ten unhas obrigas e condicións. Denuncias Apatrigal freou no seu día a venda por Internet de 12 hórreos Fernández Coto recoñece que non é raro atopar nas redes sociais que se poñen á venda "hórreos, pías.. até algún sartego vello; hai moito movemento e é difícil de controlar". Apatrigal, informa, case todas as semanas atopa algún destes elementos patrimoniais á venda e presenta denuncia ante a Policía para que investigue se está todo "correcto". Esta asociación denunciara en 2019 a venda de 12 hórreos galegos. "Non se poden vender os hórreos galegos, excepto que o que se venda sexa a propia leira contendo o hórreo, sen posibilidade de traslado do ben cultural", explica. 260 pazos, dos case 900 do inventario xeral de patrimonio, están á venda A través de diferentes portais e páxinas webs especializadas poden atoparse á venda 39 aldeas na Galiza, 23 adegas e viñedos e 171 pazos e casas señoriais. Mais a Federación Galega de Empresas Inmobiliarias (Fegein) amplía a cifra a 250 pazos que están dispoñíbeis para a venda. No Inventario Xeral de Patrimonio están catalogados case 900 inmóbeis deste tipo, polo que practicamente unha cuarta parte deles están á venda no mercado inmobiliario. A Fegein salientaba en 2022 o aumento da oferta destas propiedades, 50 máis na comparativa interanual, concluíndo que "hai máis pazos que nunca en venda desde que temos datos dos mesmos". Moitas ofertas non son públicas "ao non estar anunciadas, senón na carteira de clientes de consultores inmobiliarios ou despachos de avogados sobre todo de Madrid", asegura Benito Iglesias, presidente da Fegein. En relación aos prezos, as diferenzas son notábeis e van dos 180.000 até os 5 millóns. As persoas interesadas poden adquirir a través das webs especializadas un pazo do século XVIII de mil metros cadrados por 698.000 euros. Ou mesmo un mosteiro do século XVIII por menos de 300.000. Ofértase un 'pazo con escudo' e especificando que “está catalogado como ben patrimonial" pola Xunta da Galiza por 788.000 euros. Son só tres exemplos dos bens que se están a poñer á venda en Galiza. Despoboamento "O despoboamento do rural trae tamén problemas para o patrimonio", afirma Coto a este medio. Avellentamento e perda de poboación levan a que no rural galego parte dos grandes tesouros patrimoniais fique á intemperie. "Na Galiza hai máis ou menos 3.700 casas reitorais. Cantas delas están totalmente abandonadas e inhabitábeis?", pregúntase o responsábel de Apatrigal. Outro debate é a falla de recursos ou interese para a protección do patrimonio galego. “Parece que o único patrimonio no que se focalizan as Administracións é aquel que supón unha rendibilidade económica, isto está a pasar na maioría dos lugares onde se está a masificar o turismo, como en Santiago coa catedral, e o Camiño, ou noutros sitios como a praia das Catedrais”, criticaba a este medio Rebeca Blanco, investigadora da USC. O relato oficial, explica, marca claramente que o patrimonio merece unha protección e un investimento. “Castros, mámoas, petróglifos e elementos máis singulares como a Catedral ou os camiños de Santiago”, enumeraba Blanco-Rotea. Outra visión ao respecto achégana desde Mariña Patrimonio. Este colectivo ten denunciado as través do seu presidente, Manuel Miranda, e en non poucas ocasións como "os grandes destrutores do patrimonio arqueolóxico neste país son os eucaliptos”. 200 bens e monumentos en risco de desaparición De conventos a cruceiros, pasando por pontes, igrexas ou círculos líticos. Os bens que integran as listas vermellas elaboradas por asociacións e colectivos de defensa do patrimonio da Galiza continúan a aumentar. Son listaxes nas que se inclúen aqueles elementos do patrimonio que se atopan en grave risco de degradación, deterioración ou desaparición. Unha comisión científica integrada por especialistas na materia é quen elabora esta lista en base a criterios como a importancia histórica e arquitectónica do ben ou o estado no que se encontra. Hai dúas listas que destacan, a de Patrimonio Galego e a de Hispania Nostra. Este último colectivo naceu hai 40 anos para defender e pór en valor o patrimonio desde a sociedade civil. En 2007, impulsou a coñecida como Lista vermella do patrimonio. En 2014, integraban esa listaxe 12 bens galegos. Na actualidade, son 69. Máis completa é aínda a lista vermella (definición empregada a nivel internacional para se referir a aqueles bens en estado de abandono ou risco) que fai Patrimonio Galego, con máis de 12.000 bens culturais catalogados por todo o país. Na súa lista vermella figuran 120 tesouros do noso pasado “en perigo inminente”.