María Jesús Monterde: "Coa pandemia creáronse barreiras, volvemos estar como hai 30 anos"

Que supuxo a pandemia para a súa organización?
Como para o resto da sociedade, a pandemia supuxo un shock, pero procuramos resolver, buscar solucións. Non podiamos quedar á expectativa porque aos nosos usuarios xa lles chega a información moi tarde, as súas situacións son xa delicadas, ou graves. Desde o 14 de marzo tomamos a decisión fechar as sedes e facer todo a través de videochamada. Despois, vendo que se ía estendendo, fomos tomando outras decisións, como anular o Camiño de Santiago pola xordocegueira, pero seguimos cos proxectos e cos servizos e tentamos manternos nas redes sociais, porque consideramos que sendo unha entidade con discapacidade invisíbel, se non se nos ve, estamos mortos, como persoas e como colectivo.

Aumentou a súa carga de traballo? 
Tivemos que asumir xestión administrativa que o usuario facía con intérprete ou mediador. Ao principio da pandemia non aparecía nada en linguaxe de signos. Nada. Debería haber un protocolo de emerxencias, mais entendemos que a Administración descoñece moito a diversidade sensorial, porque é unha discapacidade invisíbel. Nós facemos o que podemos para explicar e sensibilizar. En todas as administracións coas que traballaron fóronse colgando cousas... Como para todos, este ano foi moi duro e, no noso caso, moi frustrante porque se crearon moitas barreiras. Volvemos estar como hai 30 anos.

Que implica para un colectivo como o seu o uso xeneralizado da máscara? 
Unha barreira máis. Voltamos atrás e non é só a máscara, onde a única solución son as transparentes. Nós, xunto coa asociación de transplantados cocleares, recibímolas, e estamos fabricando unhas propias, en colaboración dunha fábrica de Pontevedra, para abaratar custos e pola saúde de todos. Pero estas máscaras transparentes non está homologadas, aínda que si certificadas, e non entendemos que para unhas cousas un Goberno tome medidas inmediatas e para outros procesos, como este, non. Habería que axilizalo. A lingua de signos ten un compoñente a nivel xestofacial importante que perdes coa máscara. Se es oralista, isto mátate. E a xente foi moi estrita, como é lóxico, pero para persoas con perda auditiva a sensación era horríbel, porque non entendes nada. A frustración foi total.

Como valora o traslado de información relativa ás restricións e pautas sanitarias por parte das administracións públicas? 
Un cero coma cero. Mal. Estamos indignadas, e dá igual a cor, a casa ou o partido que sexa. Non hai información nin previsión de información por parte das administracións, a ningún dos niveis, e o que se fai desde algúns concellos ou da Xunta, claramente non é suficiente. Estase incumprindo a Lei de Accesibilidade, a Constitución española e o dereito á información… A diversidade sensorial non se ten en conta. É cuestión de vontade política. Na Galiza hai máis de 54.000 persoas con diversidade sensorial, e ademais está a terceira idade. Tiña que haber comunicados oficiais signados e subtitulados en directo, non só lingua de signos. Nós, como outras entidades e ONG, tivemos que asumir aí un rol que non nos compete. 

Teñen propostas para mellorar o acceso á información? 
Temos pedido por activa e pasiva que debería haber vídeos con ventá, signados, subtitulados e con audio. E que eses vídeos se colguen nas webs das administracións correspondentes, sen que as organizacións que levan diversidade sensorial teñan que facerse cargo, porque isto é un traballo da Administración. Á parte, están as citas por internet, onde o acceso tampouco está signado. E xa que falamos das webs, que poden ser o recurso máis próximo para persoas con diversidade sensorial, pedimos que os textos poidan aumentarse e diminuírse, cambiar a resolución, o volume, que haxa audiodescrición, un apartado para lingua de signos e subtitulado… 

Que melloras deberían incluír os protocolos sanitarios e comunicativos para responder ás necesidades do colectivo de persoas xordas, xordocegas ou con perda auditiva? 
Hai que ter conta a diversidade sensorial, formar os profesionais sanitarios, algo no que nós tamén estamos, e que a información chegue. Cada vez que sae unha información, a mínima, tería que ser signada, subtitulada e con audio. Que ocorre? Que cando á sociedade xeral chegan 50 vídeos, a nós chéganos un. Iso non é equidade, non estamos en igualdade de condicións. Para mellorar os protocolos debería térsenos en conta como entidade autonómica que somos. Estamos en disposición de traballar en todas as reunións que sexan necesarias. Porque todo está mal, desde o acceso a solicitudes até as citas médicas. E hai que o cambiar porque as persoas con problemas de linguaxe, de fala ou de audición, ou de visión, están mermadas. E porque hai moitas barreiras á parte das que trouxo a Covid-19. Unha pincelada? Pois a necesidade de instalar bucles magnéticos, a falta de sinalización óptima, que non a hai… reivindicacións que facemos desde hai anos.

Unha loita en favor da lingua de signos galega

Cando fala de accesibilidade na comunicación, Monterde defende que as webs adaptadas deben estar en castelán e tamén en galego. "Nós somos acérrimos defensores da lingua de signos galega, aínda que non está aprobada, estamos loitando para que así sexa. Pero as persoas usuarias, maioritariamente, non coñecen a lectoescritura galega, e mesmo teñen moitas dificultades coa española, por falta de formación, de intérpretes e de recursos.

Entón é necesaria unha información completa, en español e en galego. Por desgraza, as persoas con diversidade sensorial usan maioritariamente o español. Queremos que se empreguen as dúas, para buscar en equidade, debería usarse a lingua de signos, aínda que sabemos que iso suporía triplicar o traballo", apunta.