A historia dos papaventos

Paxaros de papel voan cruzándose, xirando e tinxindo o ceo de cores, até que caen, para alzaren de novo o voo, fluíndo co vento, que os mantén vivos, que os soporta no aire. Ao longo do verán, as praias do mundo énchense de papaventos, que sobrevoan as cabezas dos espectadores e espectadoras que as contemplan como un dos espectáculos máis coloridos e populares da historia. A pesar de que a acción de voar un papaventos é considerada como un xogo de crianzas, estes tiveron ao longo da historia moitas máis utilidades que a súa faceta lúdica. De feito, foron creados para seren empregados como dispositivos de sinalización militar. Posteriormente, tamén foron usados como instrumentos científicos para a medición de fenómenos atmosféricos. A día de hoxe, os papaventos están moi relacionados con varias actividades deportivas e de lecer, como elemento de arrastre, no kitesurf (deslizamento na auga sobre unha táboa tirada por un papaventos), o kite buggy (pequeno coche de tres rodas sen motor propulsado con ese mesmo sistema) ou as zorras arrastradas sobre a neve por papaventos; ou como elemento planador, como é o caso do ala delta, ás veces tamén combinados con motor, como os ultralixeiros. Segundo a tipoloxía estabelecida polo Convenio sobre Aviación Civil Internacional para os corpos que se moven polo aire, os papaventos deben ser considerados aeronaves. As aeronaves máis lixeiras que o aire enmárcanse no grupo dos aerostatos e as máis pesadas, no dos aerodinos. Un exemplo de aerostatos con motor é o dirixíbel e, sen motor, un globo aerostático; os aerodinos con motor son os avións e, sen el, os planadores, os xa citados alas delta ou os propios papaventos. O feito de pertencer ao grupo dos aerostatos permite que o papaventos deba ser considerado como unha máquina voadora, a primeira deseñada pola humanidade. Tradición A tradición popular conta que o inventor do papaventos foi un campesiño que atou o seu gorro a unhas cordas para que non llo levara o vento. Certo ou non, o papaventos é considerado o primeiro aparello co que o ser humano iniciou as estratexias de voo. A súa orixe remóntase á China do ano 1200 a. C., onde se empregaba como instrumento militar. Os movementos e cores dos papaventos funcionaban como mensaxes mediante as cales se comunicaban na distancia diferentes destacamentos militares. Cóntase que durante a guerra de Chu-Han, entre 206 e o 202 a. C., o xeneral Zhang Liang levou a cabo unha estratexia ben singular cos papaventos, ao elevalos sobre as posicións inimigas, nunha xornada con pouca visibilidade, levando suxeitas neles unhas crianzas, que comezaron a entoar cancións desde o aire. A melodía provocou que os soldados inimigos sentiran unha gran morriña e abandonaran a loita, propiciando a vitoria da dinastía Hang, cuxas tropas dirixía o xeneral Liang. A anécdota, verídica ou non, mostra a importancia que tivo na estratexia militar a orixe do papaventos. De feito, non sería até a dinastía Tang (618-907 d. C.) cando se comezaron empregar os papaventos como xoguetes. Despois de seren usados polos exércitos como elemento auxiliar nas guerras, para a transmisión de sinais, para medir distancias e mesmo para a elevación de observadores, os papaventos serían empregados tamén para a fotografía aérea e, de maneira moi significativa, na actividade científica. O primeiro uso coñecido neste campo produciuse no ano 1752, cando Benjamin Franklin levou a cabo un célebre experimento elevando un papaventos cun longo arame, suxeito por un fío de seda humedecido e unido a unha chave, co fin de demostrar que os raios eran un fenómeno de natureza eléctrica, experiencia que lle serviu tamén para inventar o pararraios. O experimento de Franklin foi o precedente de moitos estudos meteorolóxicos. A aeroloxía, o estudo das altas capas da atmosfera, naceu no momento no que os globos libres puideron elevarse de maneira segura e estábel a grandes alturas. Desde entón, os globos e os papaventos convertéronse en técnicas esenciais para as medicións meteorolóxicas. Outros experimentos O papaventos tamén desempeñou un papel imprescindíbel no desenvolvemento da industria aeronáutica. Como forma máis primitiva de máquina voadora máis pesada que o aire, axudou en gran medida á creación da máquina voadora máis complexa, o avión, sobre todo no estabelecemento das teorías aerodinámicas, como demostran os traballos do inventor australiano L. Hargrave, cuxo papaventos de caixa mellorou, en 1893, a relación de elevación e arrastre dos primeiros planadores. Pouco antes, o pai da aeronáutica, o británico G. Cailey, usara papaventos de tipo arco modificados para construír o planador no que se realizou o primeiro voo tripulado. Os propios irmáns Wright experimentaron con papaventos de caixa para conseguiren dominar o control da dirección do seu avión. Ao longo da historia foron moitos os artistas de diversas disciplinas que usaron o papaventos como motivo artístico. No referido á literatura, o visionario Jules Verne fixo voar un dos seus personaxes nun papaventos para explorar a illa de Chaiman na súa novela Dous anos de vacacións, publicada en 1888. A respecto da pintura, os papaventos representaron con frecuencia motivos pictóricos. É de obrigada mención o famoso óleo de Goya O Papaventos, de 1778, enmarcado no estilo Rococó. Un século despois, en 1880, Carl Spitzweg tamén decidiu representar os papaventos no seu óleo Voando papaventos, no que o pintor alemán mostra unhas crianzas xogando con este elemento. Na arte contemporánea hai tamén coñecidas experiencias que os escollen como motivo central da creación artística. A siciliana Alessia Marrocu levou a cabo un proxecto de arte no ceo para o cal construíu un conxunto de papaventos a voaren sobre a paisaxe como se dos soños humanos se tratasen. O artista francés François Beaurain realizou unha experiencia con varios papaventos simultáneos no ceo. Colocou neles pequenos LED para capturar cunha cámara, durante a noite, os movementos de longa exposición dos papaventos e, a través da superposición de imaxes, empregando a técnica do timelapse, crear paisaxes debuxadas con luz.