Gozar do Río Ouro e Rego da Furna

Xa falamos en entregas anteriores deste caderno das Reservas Naturais Fluviais (RNF) que lembramos son ríos, ou treitos dos mesmos, que contan cunha elevada naturalidade e unha escasa ou nula intervención humana. A finalidade é a de protexelas dun modo especial para que non sufran alteracións e así manter intacta a súa diversidade biolóxica. A Lei estatal de Augas estabelece que o Plan Hidrolóxico de cada Demarcación recolla cales son estas reservas. Para decidir e escoller os treitos atendeuse ao bo estado ecolóxico das augas, a escasa influenza humana, así como a presenza de especies ameazadas e hábitats de interese comunitario. Considéranse eses treitos de ríos como lugares de referencia, reflexo das condicións naturais dos ríos que permiten coñecer a súa dinámica natural. A Demarcación Hidrolóxica Galiza-Costa, que xestiona Augas de Galiza, conta con 13 Reservas Naturais Fluviais, que alcanzan unha lonxitude total de 118,01 km. A do Río Ouro e Rego da Furna é un deses espazos de interese que traemos hoxe. Camiñando polos nacentes do Río Ouro O Río Ouro pertence á vertente cantábrica e nace na serra do Xistral, na parroquia do Pereiro, municipio de Alfoz, a uns 800 metros de altitude e logo duns 20 km desemboca en Fazouro, municipio de Foz. Está dentro da Zona de Especial Conservación (ZEC) Serra do Xistral así como na Reserva da Biosfera Terras de Miño. Constitúe o Río Ouro e o Rego da Furna un exemplo de río de tipo cántabro-atlántico. Flúe por un territorio fundamentalmente gandeiro que na actualidade sufre un evidente cambio ao uso forestal, nomeadamente con plantacións de eucalipto que están a transformar e a degradar enormemente a paisaxe xunto cos parques eólicos, situación que poderiamos facer extensíbel a boa parte da Mariña Lucense. Discorre o Río Ouro sobre unha chaira de inundación estreita e descontinua, alternando ao longo de toda a reserva treitos rectos con outros de meandros e sinuosos. A ruta do rego da Furna, sitúase nas ladeiras do Cadramón, nas que se poden observar trazos de glaciarismo antigo. Calzamos as botas Segundo a ficha da Reserva Natural Fluvial Río Ouro, Rego da Furna, esta ten algo máis de oito quilómetros, porén propomos facer só o treito que vai da aldea do Campo (O Valadouro), augas arriba. Como xa se comentou, as reservas fluviais pretenden ser espazos naturais de referencia, motivo polo que moitas delas, como é este caso, carecen de camiños ou sendeiros sinalados, o que non impide que nos poidamos achegar até certos puntos e gozar do entorno en que están situadas. A proposta é comezar na aldea do Campo onde se pode visitar a Capela de Santa Filomena, datada no século XII. O panel que ten á súa beira, informa de que da edificación primitiva que constaba de nave, arco triunfal e presbiterio, actualmente só podemos contemplar este último. Dirixímonos despois até a ponte sobre o rego da Furna para baixar ao río pola marxe dereita. O camiño só se pode percorrer durante un pequeno treito. Será suficiente para facerse unha idea da súa diversidade natural. Estamos nun hábitat prioritario, bosques aluviais de Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior, é dicir, un bosque de ribeira de ameneiros e freixos que acolle outras moitas especies como acivros, salgueiros ou carballos e unha manchea de fentos. O río alberga tamén unha interesante fauna miúda, anfibios como a saramaganta e a ra dos regos, e fermosos coleópteros como o indicador de augas de boa calidade, o Carabus galicianus. Unha vez que o camiño se fecha de silveiras e non permite avanzar máis, hai que volver á estrada, cruzala e coller a pista da marxe esquerda que conduce cara ao Cadramón. Abandonamos a beira do río, mais desde o alto poderemos seguir o Rego da Furna e os seus afluentes que se intúen baixo o bosque de ribeira, así como gozar dos impoñentes montes. Paga a penar ir parando e descubrindo a interesante flora do lugar. Entre as plantas chama a atención pola súa fermosa flor violeta a Pinguicula grandiflora, unha planta insectívora que aparece nos noiros do camiño. Medra tamén unha grande diversidade de árbores e arbustos, acivros, pradairos, pereiras bravas e cancereixos dan cor aos vales ao tempo que alimento a aves e mamíferos cos seus froitos. Entre a fauna de maior tamaño, non será raro escoitar o ladrar do esquivo corzo que se alimenta nos prados e sobrevoando vales e altos, xa desde primavera, pódense observar voitres leonados á procura de animais mortos dos que alimentarse. Nomeadamente nas partes altas, atoparemos bestas e vacas que se alimentan libres nos montes. Chegando ao final da pista encontraremos o parque eólico do Cadramón. Aquí as árbores irán dando paso a outro hábitat propio da serra do Xistral, as turbeiras e os brezais húmidos. Turbeiras altas activas, turbeiras de cobertor e queirogais húmidos atlánticos, son obxecto na actualidade do LIFE in Common Land, que tenta divulgar os valores destes hábitats e desenvolver accións que manteñan os usos tradicionais coa finalidade de contribuír a súa conservación. Unha vez arriba, alén de gozar das vistas e do entorno, pódese voltar pola estrada que vai até O Campo, para así facer unha ruta circular, ou tamén, desfacer o camiño xa que de seguro na volta descubriremos outras xoias da diversidade natural que agocha este recuncho da Serra do Xistral.