Curso de horta na casa: A saúde da horta

Para que se desenvolva unha enfermidade teñen que darse algúns factores como: —Haber unha planta que sirva como hospedaxe da enfermidade ou praga. —Parasitos, bacterias, virus, fungos ou insectos que se aloxen na planta. —Que as condicións ambientais (humidade, temperatura etc.) faciliten o desenvolvemento da praga ou enfermidade. Signos de enfermidade As enfermidades das plantas adoitan presentar signos fáciles de observar a simple vista, que poden indicar que a o cultivo está enfermo e mesmo indicarnos a enfermidade exacta ou praga da que se trata. Isto axudaranos a saber as causas da enfermidade, se podemos evitala en vindeiras ocasións e tamén o tratamento preciso. Algúns síntomas observábeis son a presenza de follas murchas, follas decoloradas ou amarelentas, necroses, podremia da froita, podremia da raíz, plantas mal desenvoltas, manchas.. É importante lembrar que, dependendo da especie de planta que sexa, poderá experimentar uns síntomas diferentes ante a mesma praga ou enfermidade, e tamén que un mesmo síntoma pode ser debido a diferentes causas. Por exemplo, se unha planta comeza a murchar pode ser síntoma dun exceso de auga ou dalgunha enfermidade que estea afectando a raíz. Por que enferman as plantas? Hai moitas e moi diversas razóns que poden facer que a nosa planta enferme, basicamente divídense en dous tipos: —Enfermidades provocadas por un organismo vivo como insectos, fungos, bacterias... —Enfermidades provocadas por condicións alleas aos seres vivos tales como a temperatura, o vento, exceso de humidade, falta de humidade, salinidade etc. Estas condicións teñen como parte positiva que non poden propagarse dunha planta a outra, polo que non correremos perigo de que, a causa de ter unha planta enferma, se contaxie o resto de cultivos. Identificar a causa da enfermidade vai ser esencial para poder resolvela e tamén para tentar evitar en vindeiras ocasións que volvan enfermar. Por exemplo, se a enfermidade vén causada por falta ou exceso de rego, á parte de tentar salvar a planta deberemos corrixir a circunstancia que está a facer que a planta enferme. Ou no caso de ser afectada por unha praga, alén de tratar de desfacernos dela, deberemos facer o posíbel por previla de modo natural para as vindeiras ocasións. Outras veces as causas da enfermidade da planta serán variadas e isto fará que a identificación e o tratamento sexa máis difícil de levar a cabo. As enfermidades das plantas adoitan presentar signos fáciles de observar a simple vista, que nos poden indicar que a planta ou cultivo está enfermo e mesmo de que enfermidade ou praga se trata Detectar enfermidades e pragas polas follas A continuación, veremos algunhas das enfermidades máis comúns que afectan as follas das plantas e cultivos e en que especies se adoitan dar con maior frecuencia. —Mildio: Esta enfermidade, provocada por varios tipos de fungos, fai que as follas comecen a ter manchiñas amarelas ou verde claro e unha especie de polvo ou lanuxe gris no envés. As follas atacadas acaban por secar e caer. É unha enfermidade moi común e que se transmite con gran rapidez, que afecta a miúdo cultivos como a cabaza, cabaciña, patacas, tomates, cogombros, melóns... aínda que tamén pode afectar leitugas, cebolas, roseiras, chícharos, espinacas e plantas ornamentais ou de interior. —Caruncho tardío ou couza da pataca: Esta enfermidade adoita afectar principalmente a pataca e as tomateiras e é coñecida na Galiza polos nomes de “néboa da pataca”, “borralla da pataca” ou “mildio da pataca”. Produce, ao igual que o mildio, unha especie de manchas negras nas follas dos cultivos, semellando que esas zonas están secas. —Antracnose: Esta enfermidade provocada por fungos afecta castaños, nogueiras e tamén as fresas. Os froitos das plantas afectadas por esta enfermidade poden medrar con manchas e protuberancias, e os tallos das árbores danadas poden presentar malformacións. —Pulgón: Esta praga está producida por un pequeno insecto que mide entre un e tres milímetros e que pode ser de diferentes cores (verde, marrón, negro...). Os pulgóns nunca van sós, atopámolos en grandes grupos, e adoitan situarse nos gromos verdes da planta e no envés das follas. Esta praga é moi difícil de erradicar e reprodúcense cunha extremada rapidez. O pulgón dificulta o crecemento e correcto desenvolvemento das plantas, ao entorpecee o proceso da fotosíntese. Un inimigo natural do pulgón son as xoaniñas, que poden comer nun mes uns 400 pulgóns. Hai algunhas plantas como a estruga que actúan como repelente desta praga. —Mosca branca: A mosca branca é un insecto diminuto que se sitúa no envés das follas e dificulta o crecemento da planta. Ao igual que os pulgóns, son moi difíciles de erradicar. A súa presenza pode detectarse revisando o envés das follas nas que se observarán pequenos puntos amarelos. O aspecto da mosca branca é similar ao dunha mosca común pero moito máis pequena e de cor abrancazado. A mosca branca adoita aparecer na primavera ou no verán, cando as temperaturas son máis elevadas. —Exceso ou falta de auga: Un mal rego (insuficiente ou excesivo) pode facer que a planta ou cultivo se vexa afectado e conseguiremos aprecialo observando as follas, xa que estas poden ver alterada a súa cor, collendo tons amarelentos. Ademais, un exceso de rego pode provocar e favorecer a aparición de moitas pragas e enfermidades. —Araña vermella: Este ácaro conta cun aparello bucal chuchador que debilita as follas das plantas e dos cultivos. Pode detectarse a súa presenza se observamos que as follas están debilitadas, con tons máis escuros e cunha especie de tea de araña. Este ácaro afecta moitos cultivos como tomates, cabaciñas, chícharos, xudías, melóns, cenorias... Estas son algunhas das pragas e enfermidades máis comúns que poden afectar plantas e cultivos, mais non son as únicas. Factores como o clima, a xeada ou a saraiba poden tamén condicionar e minguar a saúde da horta, polo que deberemos tentar protexela mantendo as condicións máis óptimas en canto a temperatura, humidade etc. É moi importante vixiar as plantas e cultivos con frecuencia para ser capaces de detectar a tempo as enfermidades e pragas e así poder actuar antes de que sexa demasiado tarde e que a planta estea moi afectada. Cando observemos cambios nas plantas (na cor, nas follas, tallos, zonas secas, manchas) debemos estar moi atentos e tentar identificar o antes posíbel a causa do problema para poder atopar unha solución correcta. Para isto sempre poderemos recorrer a guías e publicacións, titoriais, persoal especializado, ou á sabedoría popular das veciñas e veciños, que adoita ser a opción máis interesante. Os 3 'R' na horta: Na horta todo ten unha segunda vida Con agarimo todo pode alcanzar unha segunda vida na horta, non se trata de enchela de refugallo senón de intentar dar vida a obxectos que ían acabar no lixo, para que poidan ter unha nova utilidade. Zapatos vellos, botas de auga gastadas, balóns de fútbol... poden quedar moi xeitosos na casa ou na horta cobrando unha nova vida como testos para plantas aromáticas ou flores. Mesmo podemos decoralas para que queden fermosas e orixinais, sen esquecer, por suposto, facerlles uns buracos para facilitar a drenaxe da auga. Trátase de deixar voar a imaxinación e observar como calquera obxecto pode ter unha segunda vida antes de acabar no lixo, sempre desde o agarimo e tentando usalos de modo axeitado, sen que rematen sendo lixo esparexido pola horta. Preparados naturais para a horta. Macerado a base de pemento como insecticida A s especias que tanto enriquecen a nosa comida teñen tamén unha excelente función no horto. Moitas delas axudan a previr pragas e enfermidades das plantas actuando como funxicidas e insecticidas. Hoxe imos descubrir un preparado a base de pemento que axudará a espantar insectos que non benefician o horto, como, por exemplo, o pulgón ou a araña vermella. Que preciso? —Morteiro —Culler —Aceite de xirasol —Pemento picante —Xabrón potásico (opcional) —Auga —Variña para bater —Pulverizador Receita —Machaca no morteiro unha cullerada xenerosa de aceite de xirasol cunha cullerada de pemento picante. —Coa variña de bater integra ben a mestura até que o pemento fique ben disolto. —Deixa macerar durante 5 ou 6 horas e engade unha cullerada de xabrón potásico. —Unha vez macerado dilúe en 250 ml de auga e engádeo nun pulverizador. Como usalo? A mestura deberá usarse inmediatamente, non se pode gardar para usar noutra ocasión, pois deixaría de ser efectiva. Para empregala pulverizaremos as partes das plantas ou cultivos afectadas por pragas de insectos como pulgóns, eirugas, ácaros etc. Cómpre ter coidado de non entrar en contacto coa mestura, sobre todo as mucosas, xa que ao usarse pemento picante pode facer dano nos ollos, nariz, boca... Debemos usalo de modo localizado nas zonas da planta afectadas pola praga. Eco-consello Plantar tomiño na horta espantará insectos como a mosca da col e atraerá novos polinizadores que axudarán os nosos cultivos.