Categoría: "señoriña"

Nun accidente de tránsito en Vigo, unha testemuña do mesmo referiuse a que o condutor responsábel "atropelló a una señoriña mayor, a la que dejó malherida". 67 anos ten a vítima. "Señoriña". A cualificación témola lido e ouvido aplicada ao seguinte perfil: vella, vestida regular, galego-falante. Non ten por que ser a idade o elemento principal. Naturalmente, a unha Jane Fonda (85 anos), a unha Patricia Botín (63), a unha Carmela Silva (63) ou a unha Ana Pastor (66) ninguén as cualificaría de "señoriñas". É a clase social, a imaxe, a vestimenta e, como non, a aldea, isto é, o uso do idioma galego ou a suspeita de o usar. Velaquí como temos instalado entre nós un "endorracismo" perfeitamente naturalizado, non advertido como tal: flagrante ás veces, imperceptíbel, outras: ese xesto de suficiencia do funcionario altivo, esa ollada mestura de desaprobación e noxo de calquer interlocutor que se considera superior ou esa que transparenta o pensamento: "Esta... ¿cómo se atreve?, ¿por quién me toma?, ¿quién le dio permiso para hablarme en gallego?"; ese trato que combina paternalismo con conmiseración... Si, aínda existen estas condutas, produto, como é ben sabido, da doenza mortal inoculada desde antano no noso corpo social, o auto-odio, o radical desafecto do que somos, o repudio da propria identidade. Servidora tamén foi tratada de "señoriña" telefonicamente. Cumpría dous requisitos fundamentais: a idade e o idioma. A resposta dada podía adaptarse ao código machista (a mención da nai do interlocutor) ou ben (a que foi) expresarse con toda a contundencia verbal necesaria, colocando ao interfecto o espello da súa agresión. Si, non cómpre ser negro e afamado futbolista para ser vítima de todas as excrecencias do racismo (por certo, escrebo negro ou preto e non "racializado" ou calquer outro substituto semántico, na lembranza daquela anécdota escoitada a Marinhas del Valle: un xogador de futebol do Benfica foi definido como mulato por un xornalista. "Preto, eu sou preto!", rebelouse el). Que tantos españois escrebentes se escandalicen das miserias do futebol como espectáculo, e admitan, en troca, con toda a naturalidade a caricatura do galego como lingua ou, aínda frecuentemente, a utilización de "gallego" como pexorativo, evidencia até que ponto a moral de que se valen é cínica e farisaica. Política lingüística O "señoriña" alóngase por riba e por baixo. Todo o que sexa abenzoar ou dar por irremediábel e natural a exclusión da lingua galega no seu proprio territorio e na súa propria sociedade, é pura política lingüística españolista e hexemonista. Verbo do mesmo conceito de "política lingüística" reina gran confusión. Pénsase que ela consiste en falar do galego –para ben ou para mal–, en programar ou non accións ao seu favor, en promover celebracións varias da súa existencia. Na realidade, política lingüística pura e dura fana todos aqueles cargos públicos galegos ou operantes na Galiza que, excluíndo o galego, enchen planas de entrevistas en español ou así se manifestan en radios e televisións. O galego ha de medrar, ha de se diversificar en usos, funcións e idades para conseguir o status de lingua plena Política lingüística pura e dura é utilizar o bilingüismo como narcótico, co grande auxilio actual do "plurilingüísmo", como novo e reforzado enterrador do galego, ao servizo dunha nova marxinación-residualización do galego ou, tout court, da súa ausencia completa. Conflito disolvido, que non resolvido: o elemento central do mesmo, a superioridade do español, ausente, como cando de nenas xogabamos ao "como se tal" ou tapabamos os ollos ante un perigo. Un problema e a súa solución Leo con toda a atención os artigos de colaboradores deste diario atinentes á lingua. Recentemente, os de Carlos Garrido, Miguel Anxo Bastos ou Helena Pousa Ortega. Nunca tiven –nen teño– a menor dúbida do beneficioso que é para o galego actual contar con solucións procedentes da rama da lingua que mantivo a normalidade social e política, o portugués. Mais coido que estes estimados colegas desfocan o problema e, por tanto, a solución. O galego vive unha crise de sobrevivencia. A súa historia clínica (Carvalho Calero dixit) precisa imperiosamente dunha terapia consistente (uso social e público, compromiso firme dos poderes públicos, capacidade de emulación, ensino, Xustiza, utilización mediática, colaboración da Igrexa Católica e da empresa privada...). Este remedio descomunal non o dá, só e en por si, a vestimenta gráfica, por moito que ela non sexa indiferente. Este mesmo diario acolle, nunha magnífica decisión, textos en portugués con toda a naturalidade. Non hai mellor proba da identificación correcta da lingua. Mais, insisto, o galego ha de medrar, ha de se diversificar en usos, funcións e idades para conseguir o status de lingua plena. Velaí a necesidade.