Beatriz Figueroa: “O sistema desafiúzanos máis que o propio cancro”

-A xuntanza coa Defensora del Pueblo, Soledad Becerril, foi a última da súa longa loita na defensa dos dereitos de doentes de cancro. 

Para a miña sorpresa porque ao fin e ao cabo é do partido que goberna, atopeina moi receptiva á problemática que denunciei e consciente de que tivo moito apoio social, que vén dado porque hai moitas persoas pasando esta situación. O Valedor do Pobo déralle traslado ás queixas xa que considerou que había fundamentación. O principal é a valoración e recoñecemento da incapacidade permanente para enfermos de cancro e eu dicíalle que tamén para outras patoloxías. A desestimación case sistemática desta solicitude leva parello que os enfermos despois mesmo dunha vida laboral longa e moitos anos de cotización pasan á desprotección social e económica que pode levalos á exclusión social. Mostrou interese en saber das incompatibilidades e as prestacións. Eu díxenlle que vivía unha desas incompatibilidades. Ao denegarme a incapacidade permanente déronme de alta co cal estaba inscrita como demandante de emprego, como se estivera en busca activa de traballo e por iso percibía un subsidio de 426 euros. Por outra parte, tiña unha minusvalía recoñecida do 66% e tería dereito a outra prestación que era de menos de 400 euros mais non me permitían cobrar as dúas. 

"A desestimación case sistemática desta solicitude leva parello que os enfermos despois mesmo dunha vida laboral longa e moitos anos de cotización pasan á desprotección social e económica que pode levalos á exclusión social".

-Como é a vida laboral dunha persoa que padece cancro?

Padecemos tamén a discriminación. Moitos enfermos quedamos con secuelas e topamos que as bonificacións para a reintegración social non son reais, ao contrario, sufrimos a estigmatización, polo tanto, a vulneración dos nosos dereitos cando non se nos recoñece a incapacidade que nos leva a ter unha prestación de supervivencia. Moitos días non me levanto da cama porque non teño ánimo ao ver que non existe ningunha oportunidade. No cancro de mama, o risco maior está nos 45 anos e se o tratamento dura até os 50 queda aínda moita vida laboral. O que non consegue o cancro faino a sociedade e a vida laboral. O sistema desafiúzanos máis que o propio cancro. 

-Mais vostede conseguiu que se lle recoñecera a incapacidade, Como foi o proceso?

No xulgado. Denéganche a incapacidade e tes que recorrer a un proceso xudicial que moitas veces non estás nin animicamente nin tes posíbeis económicos para abordalo. Esa é a vantaxe da Administración, contar con que moitos enfermos non van demandar. No meu caso o xuizo celebrouse aos 13 meses de presentar a demanda durante os que cobrei 426,00, ao igual que os dous anos anteriores. O mecanismo de dilación da administración fai que moitos non reclamen, outros falecen nese tempo. Solicitei a xuntanza para trasladar as cerca dun milleiro de testemuñas de persoas en situación similar que me chegan. 

-Dirixíronse a vostede un milleiro de persoas en situación de desafiuzamento social?

Así é. Por non ter recoñecida a súa situación como enfermos, o que non lle dá dereito a ter unha seguridade económica neste transo. Todo enferme o que quere é reintegrarse e ter protección para o período no que non estás capacitado para traballar mais a incapacidade por si mesma e por lei é revisábel. O sistema busca mecanismos para que ninguén defraude polo que a denegación de incapacidade é claramente inxusta. 

-A administración somete entón a un calvario ás persoas que xa están a padecer pola enfermidade?

Cando vas á inspección médica, por exemplo, tes que levar os informes, cando eles xa os teñen. A administración está para dificultar todo o que conleve o recoñecemento dun dereito e máis se leva aparellado un tema económico. O que reclamo é que só teñas que librar unha batalla: a da propia enfermidade. 

"O que reclamo é que só teñas que librar unha batalla: a da propia enfermidade". 

-Polo que conta, o sistema é ruín con vostedes...

Iso é o que transmitimos os enfermos, o sinsentido de que o sistema sanitario te estea axudando a superar a enfermidade e o propio sistema estea a denegar a protección económica no período que máis a necesitas. A incapacidade temporal ten que ser valorada aos 18 meses para darche a incapacidade ou a alta e ti aínda estás en proceso de curación. No meu caso, despois da denegación, aínda me operei unha terceira e cuarta vez. O lema da miña pancarta era o reflexo da desesperación. Estiven ao borde de non saír adiante, de non seguir na loita, cunha depresión que me levou á beira do suicidio. Non tiña familia, meus país morreran, non tiña parella, comprara un piso que aínda non rematara de pagar e só pensaba que sentido tiña loitar para salvarme. O problema son as secuelas que teñen os tratamentos. Estaba con morfina, con fármacos que non me deixaban camiñar e iso non o valoran. Só ven que non existe cancro mais non o risco de recidiva nin o tratamento ao que estás sometida para que non se reproduza. 

-Vostede é avogada e coñecida pola súa loita contra o cancro. O mercado laboral estalle a dar algunha oportunidade?

Levo moitos meses buscando emprego e o tecido empresarial, con crise ou sen ela, non me dá oportunidade de reinserción. Sempre traballei no mundo da empresa, son licenciada en Dereito Económico, e recoñecéronme incapacidade para xerente e responsábel de recursos humanos pero podería facer outros traballos. A maioría das empresas incumpren a lei que obriga a ter a persoas discapacitadas e non son sancionadas.Agora veño de pedir unha axuda ao Concello porque non puiden pagar o último recibo da hipoteca. Unha vez ao mes collo comida en Cáritas. Cando estaba activa estiven cotizando durante moitos anos e agora estanme a dicir que preciso unha familia da que depender, que eu soa non podo. Dos testemuños que chegan a min, o 80% son mulleres e unha porcentaxe alta familias monoparentais co cal a situación é aínda máis grave. En lugar de que o propio sistema xerara autonomía e independencia económica para ser autosuficiente nas necesidades máis básicas faiche dependente. 

-Comezou demandando os seus dereitos mais, a tal altura, vostede é xa un símbolo da loita na defensa de doentes do cancro. 

Continuei a loita porque creo que hai que solucionar a lexislación para todas as persoas enfermas, non individualmente. O cambio ten que pasar por unha normativa para que o propio sistema ofreza unha protección digna nun Estado que, en teoría, ten que garantir uns mínimos. Moitas persoas escríbenme dicindo que desde que saben da miña loita se animaron a demandar. 

-O outro día tentaba sensibilizar do problema dicindo que todo o mundo pode padecer cancro. 

"A min véñenme familiares a dicirme que chegou a denegación de incapacidade coa persoa falecida ou celébrase a vista cando a persoa xa morreu". 

As mesmas posibilidades que teño eu de ter unha recaída tes ti de ter un cancro. Eu levo cinco anos fóra do mercado laboral mai levei a cabo unha loita dura nos momentos máis difíciles. Se puiden facelo nesas circunstancias, por que non me dan unha oportunidade? Pensar niso levoume a unha forte depresión. Non vou morrer en silencio. Aseguro que non lles quedará vergoña para ir ao meu funeral. Se me teño que inmolar dentro dunha institución, son quen de facelo. 

-Os recortes en servizos sociais complicaron aínda máis a situación?

Enfermos que nun primeiro cancro non tiveran problema en recoñecerlle a discapacidade agora teñen unha recivida e non é recoñecida. Hai enfermos que falecen nestas circunstancias. A min véñenme familiares a dicirme que chegou a denegación de incapacidade coa persoa falecida ou celébrase a vista cando a persoa xa morreu. 

-Síntese apoiada na súa loita?

En absoluto. Conseguín 549.000 sinaturas mais a sociedade non mostra a suficiente empatía. Esta non é guerra dun só soldado. Necesítase máis tropa e un campamento base desde onde operar. O máis duro é levantarme todas as mañás e preguntarme para que superei o cancro. Esta situación está a acabar comigo.