Un museo para Facal: A arte contemporánea florece en Carballo

O artista bergantiñán Manuel Facal, que vén de facer 80 anos, é o artífice a través da fundación que leva o seu nome do proxecto que pretende ser o seu legado, un centro para compilar a súa extensa obra, promover exposicións e actividades artísticas no corazón de Bergantiños e ser ademais espazo de divulgación, formación e investigación arredor da arte contemporánea. Así, a Fundación Manuel Facal e o Concello de Carballo veñen de presentar un anteproxecto para a creación do Museo de Arte Contemporánea Manuel Facal. Os alicerces deste ambicioso proxecto cultural están postos, a xenerosidade de Facal e a súa vinculación vital e artística con Carballo levaron a súa fundación a ceder o céntrico edificio do número 38 da rúa Sol para convertelo no berce do futuro centro galego de arte contemporánea en Carballo. O edificio cedido por Facal para aloxar este proxecto museístico data de 1966. O inmóbel foi construído por Antonio Vicens Moltó nunha parcela de 514 metros cadrados. Consta dun semisoto, planta baixa, dous andares e un baixo cuberta. A maiores, a propiedade cedida por Facal conta cun volume engadido no exterior con semisoto e planta baixa. O acceso principal ao edificio está na céntrica rúa Sol, e podería habilitarse outro secundario desde o predio posterior que conecta coa rúa San Paio. O punto de partida é, xa que logo, un espazo simbólico no centro de Carballo para lograr 600 metros cadrados dedicados á arte de Facal e ao seu traballo vital e a obras doutros artistas e disciplinas, condensando a arte contemporánea galega, a súa divulgación e promovendo un polo estratéxico de I+D+i creativa na Galiza. O motor desta iniciativa é facer "un lugar esencial para a arte". O punto de partida da fundación e do propio Manuel Facal non pode ser mellor, o seu mantra artístico foi sempre "sacar a arte á rúa" e o anteproxecto elaborado polos arquitectos carballeses Diego Díaz e Gustavo Figueira aposta precisamente por derrubar muros e paredes e abrir o inmóbel do 38 da rúa Sol a un Carballo ansioso por ser ademais de motor económico da zona, un espazo para o ocio e a cultura en todo o país. Manuel Facal é o único carballés vivo cunha rúa ao seu nome no seu concello. A Manuel Facal é a rúa que une a Vila de Negreira coa Gran Vía desde marzo de 1991. En Carballo a súa pegada é máis que esta placa, as esculturas do polígono de Bértoa, o patio do Instituto Monte Neme ou a saída do aparcadoiro do centro comercial, acompañan a diario os seus veciños e veciñas. Ademais, a Casa do Concello ten tamén a súa pegada no libro de visitas en un impoñente cadro que recibe cada visitante no edificio municipal. O primeiro bosquexo do Museo A comezos deste mes de setembro dous mozos arquitectos de Carballo, Diego Díaz e Gustavo Figueira (vi17 Arquitectura), presentaron á sociedade carballesa a súa visión do que pode chegar a ser o Museo de Arte Contemporánea Manuel Facal. Traballaron no proxecto co propio artista que, segundo aseguran, aportou experiencia, directrices no uso das cores e conceptos fundamentais como o da iluminación dos espazos. O resultado é un espazo artístico delicioso, cheo de maxia e que chama desde a rúa os viandantes. Estes arquitectos locais coñecen á perfección o seu oficio e os gustos da veciñanza e asesorados polo propio Manuel Facal elaboraron unha proposta para executar en catro fases, que permitirá ter operativo este espazo de arte contemporánea desde o remate da primeira fase. Para polo en marcha, a proposta dos arquitectos é comezar por derrubar o volume engadido do inmóbel e volver construílo, dándolle máis altura escavando o terreo. As obras nesta primeira afectarían a planta baixa e o semisoto, e a súa habilitación permitiría crear xa o primeiro espazo museístico do proxecto conectando o volume principal na planta baixe e o semisoto, que podería dedicarse xa nese intre á exposición de pezas artísticas. Nesta zona quedaría situada a recepción, os aseos e o resto sería un espazo diáfano para exposicións. Este espazo, conectado co predio posterior tamén habilitaría unha zona no xardín para a realización de mostras e eventos ao ar libre. Co Museo de Arte Contemporánea Manuel Facal de Carballo en marcha, o anteproxecto de vi17 Arquitectura levaría a cabo a segunda fase, a de acondicionamento do predio para abrir un acceso secundario ao inmóbel pola rúa San Paio e o aproveitamento do espazo exterior deste predio. Nun terceiro estalo da proposta chegaría a reforma da primeira planta para o uso que decida a fundación e o Concello, e xa na última instancia acometeríase a rehabilitación e acondicionamento da segunda planta do edificio. Tanto no primeiro como no segundo andar, a proposta arquitectónica baséase en eliminar tabiques para crear espazos abertos, flexíbeis, dedicados ao corazón da arte contemporánea do edificio. Unha vida dedicada á arte Manuel Facal Ponte é sinónimo de artista multidisciplinar. Pintor, gravador, escultor e fotógrafo. Ten unha longa traxectoria coma creador e ten exposto a súa extensa obra en galerías e museos de toda Galiza, no Estado español e no mundo. Dubai, Portugal, Estados Unidos de América, Noruega ou a Arxentina son algún dos países aos que chegou coa súa obra. Naceu en Carballo hai 80 anos e actualmente vive entre o seu concello natal e a súa residencia en Benagalbón (Rincón da Victoria, Málaga). Estudou nos Xesuítas en Vigo e con 16 anos marchou a Francia a comezar a formarse en distintas disciplinas artísticas. Viviu en Vigo, Barcelona, Londres e Porto Rico, onde deu clase e estudou Filosofía. O seu porto refuxio, logo de 80 anos de singradura artística polo mundo, segue a ser Carballo "o meu lugar de preferencia para crear e seguir co meu proxecto vital", segundo explica en conversa con Sermos Galiza. De feito, o mar é un influxo constante na súa obra. En 1970 viviu en Londres no que cualifica coma unha etapa "decisiva na miña traxectoria artística". Alí asistiu a clases e obradoiros de creación artística. Cursou estudos de gravado no Morley College e de litografía en pedra e metal no Paddington Institute. Nos 70 na capital británica entrou ademais en contacto coa galería gráfica Studio Prints, o que lle permitiu traballar xunto con gravadores doutros países, especialmente Noruega, Alemaña e Estados Unidos. Dez anos despois, en 1980, voltou á Galiza e montou o seu primeiro Obradoiro de gravado. Comeza en Carballo a súa produción artística cunha serie de gravados convencionais afastados da súa obra anterior. Foi coa súa volta á Galiza cando reuniu a arte da súa obra na colección "Sobrecosidos", e chegou o momento de expor. O lugar elixido foi Baiona e a mostra "Atlántica". As súas colaboracións con outros artistas teñen aportado carácter e fondura á súa carreira vital. Facal mesmo fixo gravados para recoñecidos artistas como Miró, do que recoñece: "influiume moito". Ademais, coa súa volta á Galiza nos 80 retomou a colaboración co poeta Xavier Seoane. Ambos colaboraran xa nun portafol de cinco gravados titulado As catro estacións, e desta volta traballaron xuntos para o libro Irispaxaros, unha combinación da serigrafía coa augaforte "nun intento de concepción e deseño na liña do libro aberto". Nesa época e durante doce anos Facal traballou tamén coa prestixiosa galería Estiarte de Madrid, algo que lembra como "unha frutífera colaboración baixo a dirección de Gonzalo Cabo". Pero Manuel Facal nunca se acomodou nun único espazo vital, así que en 1984 instalou o seu segundo estudio de gravado en Sitges, "sen renunciar nunca ao da Galiza". Alí levou a cabo un proxecto gráfico-poético, en colaboración con poetas doutros territorios e escritores como Gimferrer ou Gil de Biedma. O resultado é Cinzas do Amor. Tampouco neste intre vital quedou estancado e en 1987 trasladouse a Andalucía, atraído segundo recoñece, pola "cultura e o folclore popular e polo Mediterráneo". Nunha casa fronte ao mar, "O Pencal Azul", Facal instala o seu novo obradoiro de gravado. En colaboración co editor Carlos Díaz de Artesa, comeza entón un novo proxecto como as carpetas de grabados: Alba de Gloria, Códice Calixtino, Salve Jacobe Gallaetiae e Galiza. Neste ano, e sempre vinculado ás súas raíces, participou no Auditorio da Galiza en "O proceso abstracto". A partir de 1995 Manuel Facal comeza un proceso de revisión da súa obra máis persoal dos anos 70, un traballo que recolleu nunha exposición a Fundación Luis Seoane. A pegada do escultor Manuel Facal recoñece en conversa con Sermos Galiza que botando unha ollada á súa extensa obra, o que máis lle gusta é esta última etapa na que se dedica ás esculturas. Falamos de esculturas móbiles feitas maiormente con refugallos de antigos cadros e obras pictóricas del mesmo. O proceso creativo do Facal escultor pasa por rachar e deformar algunhas obras anteriores para convertelas en impoñentes esculturas que cuestionan o papel da pintura na arte contemporánea, deixando paso a novas formas de investigación artística arredor das técnicas e procesos. O resultado desta última etapa que vive o Facal escultor combina ademais coa súa obsesión de "sacar a arte á rúa". Precisamente Carballo é o mellor dos escenarios nos que este artista local pode desenvolver o que agora mesmo o ten máis ocupado. As esculturas de Facal nas rúas de Bergantiños non pasan precisamente desapercibidas. Na rotonda da avenida Ponte da Pedra, mira pasar os veciños e as veciñas de Carballo O peixe, unha impoñente escultura obra do artista con máis de 7 metros de alto. Foi no ano 2004 desta primeira pegada, e en 2007 Facal volveu superarse a si mesmo e sorprender ao mesmo tempo a veciñanza. O escalo, situada na rotonda de acceso ao polígono de Bértoa, érguese no ceo de Carballo con máis de 13 metros de altura. Máis pequena, pero cargada de simbolismo e futuro, está a obra situada no patio do instituto Monte Neme, Enredos, ideada por Manuel Facal e realizada polo alumnado do Obradoiro de Mecanizado do propio centro. A Fundación Manuel Facal, creada en setembro do ano pasado e declarada Fundación de Interese Galego pola Xunta de Galiza, traballa agora para que o legado deste prolífico artista teña un espazo senlleiro no seu Carballo natal, un modo de compilar toda unha vida dedicada a artes variadas, e converter este museo nunha referencia de arte contemporánea na Galiza. O propio Facal, presidente da fundación da que o alcalde de Carballo, Evencio Ferreiro (BNG) é vicepresidente, insiste na necesidade de que este proxecto teña o valor engadido de "dinamizar, que as obras non queden aí mortas, que sigan con vida e que ademais demostren que pode haber arte tamén lonxe dos grandes centros". O número 38 da rúa Sol de Carballo será, segundo todos os implicados neste proxecto, un referente museístico do país. Un edificio onde conviven a estrutura dunha casa céntrica e familiar, co interiorismo e o deseño modernos propio dun templo da arte contemporánea. Fundación e Concello, ademais do propio artista, recoñecen que están aínda na "complexa e farragosa" fase dos trámites administrativos. Non definen orzamentos nin prazos, pero traballan man a man para sacar adiante o Museo de Arte Contemporánea de Carballo, e dar á Galiza un novo espazo de arte e cultura co que proxectarse ao mundo.