Outono de libros

A aparición dalgúns premios reputados e o regreso de voces emblemáticas marcan o ritmo dunhas novidades de outono que, se por unha parte parecen apetitosas, deixan entrever moi pouco risco á hora de incorporar voces ou propostas novas. Xerais reedita este setembro Os comedores de patacas, un dos primeiros libros de Manuel Rivas, do que prepara tamén unha obra breve de corte memorialístico titulada A nena lectora, unha homenaxe ás traballadoras da fábrica de tabaco da Coruña que non verá a luz até novembro. O regreso de Diego Ameixeiras con O cervo e a sombra e o de Ledicia Costas na colección de adultos con Golpes de luz completan as bazas fortes da editora neste ámbito. Propostas sobre seguro, de autores e autoras cunha ampla base de persoas lectoras e rotundos éxitos precedentes que se van atopar nas librarías cos gañadores de premios como o Lueiro Rey de novela. Antonio Piñeiro publica coa banda deste certame Trávelin, unha nova novela de trasfondo compostelán, neste caso ambientada nos anos oitenta. Tamén a novela finalista do pasado Premio Xerais, Deixádenos remar de Ana Cabaleiro, está xa en circulación. Menos variada, pero seguindo un pouco as mesmas liñas, se presenta a campaña en Galaxia. Algúns contos completos de Domingo Villar promete amosarnos unha faceta diferente dun dos autores con maior éxito comercial dos últimos anos, abordando o xénero do relato curto ilustrado, moi lonxe da liña das novelas policiais coas que ten destacado. Trátase dun volume vistoso, con linogravados de Carlos Baonza cos que o autor pretende dialogar como dialogan os amigos nun encontro informal. Unha novidade á que habería que sumar a non tan habitual publicación dun guión cinematográfico, o do filme Aura 1964 de Ignacio Vilar, sen dúbida outra maneira de prolongar o éxito do director levándoo ao ámbito dos libros. É unha estratexia que non é a primeira vez que vemos, e podemos lembrar a oferta de hai uns anos que regalaba a novela de Blanco Amor co DVD d’A esmorga. Ideas de comercialización interesantes que deberían reforzar mutuamente os distintos ámbitos da cultura galega, por máis que caiba preguntarse se o lectorado medio, que mal le teatro, estará disposto a facelo cun guión de cine. Programadas para outubro, estarían a novela gañadora do Premio Torrente Ballester, Pazo de inverno de Xosé Ricardo Losada, e a peza narrativa de Alberto Avendaño Maasai, ilustrada por Xosé Freixanes. O contexto pandémico aínda parece notarse, aínda que tamén tivo consecuencias relativamente inesperadas. Segundo contan desde algunhas editoras e librarías, o longo confinamento reavivou o gusto pola lectura entre o público adulto, producindo unha lixeira recuperación no sector. A redescoberta dos libros como forma de ocio e afección sería, con todo, modesta, e algo así percibimos tamén nestas datas, con campañas que se moven na prudencia e nas que atopamos poucos nomes novos e poucas propostas diferentes que non veñan apoiadas por un premio. Dinámicas que, mesmo contando con pezas de interese, parecen máis orientadas a conservar un público que a continuar gañándoo. Volver á escola e volver á lectura Se ten algún sentido falar de “curso” literario é pola súa relación co inicio do curso escolar. A educación infantil e xuvenil continúa a ser un dos sectores cunha forte relación co tecido editorial galego, que durante anos fixo da edición dos libros de texto unha das chaves dos seu negocio. Aínda que nos nosos días esa faceta xa perdeu a centralidade que tivo no seu día, o público novo segue a ser un dos máis agradecidos coa literatura galega. Pode que non sempre por decisión propia e pode que non sempre da forma máis acertada, pero polo menos dunha maneira que non pode ser ignorada nos programas editoriais. O outono literario non esquece, por tanto, as lecturas das persoas máis novas. Xerais lanza estas semanas A cidade do átomo de Iria Misa, premio Agustín Fernández Paz pola igualdade e ambientado nun escenario tan atractivo como as ruínas de Chernobyl. Novidades de voces consagradas e debutantes encóntrase xa nas librarías. Unha nova narración para crianzas de Ramón Caride, As músicas viaxeiras, comparte colección con As cicatrices do caranguexo, a primeira novela de Irene Alonso Gasalla, cun tema difícil e necesario que aborda de forma lúdica unha enfermidade como o cancro. Para outubro, Marcos Calveiro continúa con Todos fomos a historia xuvenil de policías e desaparicións que iniciou anos atrás. A editorial Galaxia, pola súa parte, comeza setembro cun novo libro xuvenil do seu editor Francisco Castro. O cemiterio de barcos ten, como as últimas obras do seu autor, un lanzamento simultáneo nas catro linguas do estado e preséntanos unha historia de verán cun contido de fondo que aborda a problemática da violencia machista. Unha mención á parte merecen as obras que continúan series precedentes. É o caso dos Minimortos de Ledicia Costas, a colección de Xerais que terá este outono unha nova entrega con O día dos Mortos. Xerais prepara tamén unha nova colección de banda deseñada para os máis pequenos, que inician Ramón D. Veiga e Iván R. con Miñoca e coello. Aira Editorial tamén vai continuar en breve coa segunda parte de As Abraiantes aventuras de Mariña, neste caso con Bulleira, un cómic para público a partir de 12 anos ambientado nunha Galiza distópica e con referencias á Vía da Prata. Trátase dun proxecto patrocinado polo programa O Teu Xacobeo. Co público máis miúdo en mente, atopamos as propostas de Kalandraka, unha das casas que máis ten apostado por esta vía, con lanzamentos simultáneos en varias linguas do Estado e sen perder de vista o público galego. Álbums moi coidados e divertidos desde o título como Chofer de Sandías (Antonio Rubio e Emilio Uberuafa) ou Ratos na escola (Oli e Natalia Colombo) atópanse xa nas librarías. A editora prepara para outubro a continuación da serie “Do berce á lúa”, de Antonio Rubio e do ilustrador galego Óscar Villán, unha colección cun ritmo de lectura que convida a cantar ou entoar o seu contido e que está orientada ao público máis miúdo. O convulso outono da tradución Setembro comezaba co escándalo das axudas á tradución, unha nova de Nós Diario que nos fixo saber tamén que tres editoras galegas estaban a traducir The Secret Garden de Frances Hodgson Burnett. A primeira desas traducións, asinada por Carlos Freire, figura xa no catálogo de Aira Editorial, e é unha boa oportunidade de descubrir cal era o engado dun libro tan demandado. Sospeitamos que, como aconteceu outras veces no mundo da tradución galega, teña algo que ver a adaptación cinematográfica da obra estreada o pasado ano. Sexa, como sexa, e quitando algúns proxectos concretos, os criterios de tradución ao galego parecen seguir sen ter unha dirección clara e manteñen a tendencia a encher un catálogo cos máis nomes posíbeis. Nomes que a maior parte das veces non teñen continuidade e deixan orfo o seu público. Non é o caso de Rinoceronte Editora, máis fiel que a media, e que volve a Caitlin Moran co seu último libro Como ser famosa ao tempo que prepara un clásico como Queres facer o favor de calar, por favor? de Raymond Carver. A colección Vétera da editora, pola súa parte, aposta polos clásicos de Rabelais Pantagruel e Gargantúa en tradución de Henrique Hardinguey. De clásicos tamén se ocupa Galaxia, que ten na cociña unha obra referencial como Jacques o fatalista de Diderot, levado ao galego por Darío Xohán Cabana e, continuando o titánico labor do Ulysses, o Dublineses de Joyce en tradución de María Alonso Seisdedos. Faktoría K, o selo de Kalandraka para a tradución, ofreceunos durante o verán un catálogo con nomes como os de Aldous Huxley, o finlandés Olli Jalonen e a Irene Solá co popular Eu canto e a montaña baila. A Faktoría continuará os próximos meses a combinación de clásicos contemporáneos como Patrick Süskind con nomes un tanto exóticos, como o maltés-canadiano Sean Virgo. Noutros ámbitos, Kalandraka tamén ten previsto que apareza Selva, da catalá Marina Gibert, gañadora do Premio Compostela de ámbito ilustrado. Os Bechopoemas de Leire Bilbao, un clásico inmediato da poesía infantil, terán tamén unha segunda parte adaptada ao galego por Isaac Xubín. Ao tempo, a editora prepara a última entrega da triloxía O lobo de area de Åsa Lind. Tamén co público máis novo na mente, Sushi Books traballa na versión galega de A bruxa novata de Mary Norton, outro libro fortemente relacionado co mundo cinematográfico, pero que pode apostar a atraer público entre as persoas máis novas. Outro proxecto dedicado integramente á tradución á lingua galega é Hugin e Munin. A editora, fortemente baseada no modelo de subscrición, négase a adiantar nada do que prepara para outubro. “A sorpresa é parte do noso proxecto, só podo dicir que serán dous clásicos contemporáneos e que hai un Nóbel inglés involucrado nas vindeiras traducións”, conta o seu director, Alejandro Tobar, ao tempo que se alegra de non ter apostado de máis na dinámicas das axudas públicas. “O 90% do noso catálogo sufragámolo nós en función do mercado, asumindo riscos”. Parece que a corrupción e a arbitrariedade tocan só de esguello algúns proxectos, aínda que o escándalo continúe ecoando no mundo cultural. Outro tipo de sorpresas son as que nos garda Alvarellos, que programa unha obra tan inesperada como Poética musical, a colección de conferencias do compositor Ígor Stravinski, traducida e anotada polo músico e investigador Javier Ares Yebra. Un outono que promete ser unha enxurrada de diversidade e oferta en canto a novas publicacións, por máis que continuemos a notar moitas inercias e inseguridades que o mundo editorial galego faría ben en ir deixando atrás. Poesía A poesía fuxiu sempre das programacións estacionais, pero os proxectos que a tomaron como centro tamén volven traballar. Chan da Pólvora prepara o libro homenaxe Je vous salue, Fran Cortegoso de Pablo Fidalgo, alén de novidades de autoras asociadas ao performativo como Nuria Vil e O Leo. Apiario, pola súa parte, lanzará Ave do paraíso, de Lorena Conde, premio Filomena Dato. Edicións Positivas ultima tamén venecia abandonada, o novo proxecto de Eduardo Estévez. Aira editorial volve ao xénero con 21, subtitulado 'Vinte e un poetas do século XXI', a antoloxía da máis nova poesía galega. En canto ás traducións, Chan da Pólvora programa acompañar o lanzamento mundial de Winter Recipes from the Collective da Nobel Louise Glück, traducida por Samuel Solleiro. Rinoceronte volve tamén á poesía con Lume Branco, escolma e tradución de Lara Dopazo da italiana Antonia Pozzi, xa nas librarías.