Montero Parapar. Arquitectura dos sentidos

Ferrol é un dos lugares onde máis se está a investir en rehabilitación. Ao Ferrol Vello e á Magdalena estáselle devolvendo a vida perdida. Entre as moitas arquitectas e arquitectos da cidade que traballan na recuperación dos barrios históricos destaca a sensibilidade do traballo de Montero Parapar. Estes arquitectos comparten estudio na cidade dende 2013. Ramón Montero, ferrolán de nacemento, remata a carreira co comezo da crise, en 2008. Inicia a súa vida laboral nunha época con moi pouco traballo pero por sorte puido aprender o oficio de man do veterano Alfredo Alcalá. Carmen Pérez Parapar, coruñesa aínda que ferrolá de adopción, remata os estudos de man de Carlos Quintáns, o seu titor do traballo de fin de carreira. Este proxecto foi galardoado polo colexio de arquitectos en 2013. Durante os anos de estudantes Ramón e Carmen coñécense e comezan a traballar xuntos. As súas respectivas virtudes fanos ser un equipo equilibrado. Carmen aporta a parte reflexiva e Ramón a intuitiva. A xusta medida de cada unha fan que os proxectos saian adiante. Ademais, comparten o interese por coñecer ben aos clientes e aos lugares. Dos lugares encárganse de investigar profundamente os espazos nos que traballan, mais tamén déixanse levar pola parte emocional. Din guiarse polas sensacións que transmiten. Respecto aos clientes, fan un traballo de acompañamento. “Os clientes veñen cunha idea na cabeza, porque están acostumados a vivir dunha determinada maneira. Pero de súpeto queren a súa propia vivenda e lévanlles dicindo toda a vida como teñen que vivir, e nunca lles preguntaron como necesitan vivir eles. Chegar cada un a descubrilo é un proceso, mais un proceso bonito“, din os arquitectos. Cando traballan en rehabilitación enfróntanse a un reto dobre. Por un lado, teñen que facer unha intervención cara ao futuro, que o resultado sexa óptimo para as necesidades dos usuarios, pero non parten de cero. Por outro lado, intervir en algo xa vivido esixe traballar coas virtudes agochadas, que nunha actuación pouco meditada pódense perder. Os arquitectos á hora de intervir, por exemplo, en vivendas, din: “Os edificios contan historias. En cada intervención descubrimos cousas novas. Descobres quen e como se viviu nel. Destapas as paredes, e as paredes cóntanche cousas. Ao quitar os teitos, descobres outras. O que dá pé a re-significar elementos antes ocultos. Esas pequenas cousas falan da vida e da evolución do edificio e axúdanche a intervir. Rehabilitar sen analizar antes o edificio é unha temeridade dende o noso punto de vista. Os proxectos hai que mastigalos ben”. Manter as sensacións Toda intervención sobre o patrimonio construído é unha responsabilidade, pero na cidade de Ferrol traballar no Castelo de San Felipe é un grandísimo compromiso. Edificio histórico, construído por Felipe II, pero o que se conserva é na súa maioría do XVIII. O estudio interveu sobre a torre de artillaría para darlle as súas dúas plantas un uso expositivo. Tres foron as decisións fundamentais que tomaron. Primeiro, non querían perder as sensacións que lles transmitía o espazo. O cheiro do mar, o salitre ou os sons deberían permanecer. "A ría de Ferrol é impresionante. Os días que entra a néboa dende o mar, de súpeto, a torre desaparece. A percepción cambia un día solleiro, transmite outras sensacións", din os arquitectos. Trataron esas partes intanxíbeis como un elemento máis a conservar. En segundo lugar, dende o punto de vista práctico, era preciso pechalo, pero un espazo singular esixe un peche singular. E por último, tiveron que darlle unha nova cuberta ao edificio. O resultado foi a completa renovación da torre. O mar e o salitre déixanse sentir entre os vidros, posto que renunciaron a facer novas xanelas. Un sistema de vidros impide a entrada da chuvia ao tempo que deixa ouvir e ulir o mar. Deseñaron unhas novas portas feitas de madeira que tamén deixan pasar o ar. A nova cuberta fixérona de granito, do mesmo material co castelo que, co paso do tempo, adquirirá a cor dos muros e pasará desapercibida. No interior deixaron o protagonismo ao propio edificio, cunha espectacular bóveda de ladrillo, no que unha sinxela exposición dá conta da historia do castelo. A cidade é unha sucesión de cheos e baleiros que ao longo da historia foron mudando. Moitas das prazas actuais nacen de derribos. Ao estudio encárganlle a recuperación dun deses baleiros para darlle un uso de terraza ligada a unha cafetaría ferrolá. Ramón e Carmen proxectaron o espazo como se dunha nova praza para o barrio da Magdalena se tratase. Decidiron que o baleiro debería manter a atmosfera. Cubrírono con vidro para manter a sensación de estar á intemperie. As medianeiras e partes da fachada que se mantiñan en pé saneáronse. No interior, plantas e téxtiles no teito protexen do exceso do sol. O espazo resultante ten unha atmosfera especial, dando a sensación de habitar unha ruína. A intervención pode servir de exemplo para darlle nova vida a moitos baleiros urbanos, soares abandonados, e dotar de novos espazos urbanos de uso colectivo. Re-habitar espazos A praia da Frouxeira (Valdoviño) contaba cun cámping en desuso, ao que Montero Parapar deu nova vida. Derribaron as m i deterioradas zonas comúns e fixéronas novas, pero con outro concepto. Para adaptar o edificio ás diferentes intensidades de uso, deseñaron catro módulos e unha recepción. Aseos de homes, aseos de mulleres, tenda-cafetaría e módulo multiusos en cadanseu volume. Deste xeito, pódense pechar módulos segundo o uso das instalacións. Os módulos colócanse separados para non cortar as vistas ao mar. A construción foi con elementos prefabricados de formigón e madeira, pola velocidade de execución e resistencia ao salitre. Os interiores son moi sinxelos e austeros; para reducir orzamento, todos os materiais quedan á vista, mais buscaron un espazo amábel incorporando elementos en madeira. Non sempre un arquitecto se fai a súa propia casa, ás veces confía tanto noutro que lle encarga a súa vivenda. Este é o caso dunha rehabilitación en Ferrol do estudio. Ramón e Carmen fixeron o proxecto, pero foi pensada a oito mans, cos clientes, o arquitecto e a súa parella. A vivenda rural tiña unha configuración especial, posto que non era unha vivenda labrega convencional. Pertencera aos condes de Lemos e fora empregada para cobrar impostos, de aí que a parte de abaixo fose tan pechada, por seguridade. Tiña unha cantaría e carpintería de gran calidade, e estaba en relativo bo estado de conservación, a pesar de ter estado abandonada corenta anos. A intervención dos arquitectos foi respectuosa. Tanto por economía como por ética, mantiveron todos os elementos orixinais que estaban en boas condicións. Conservouse gran parte da estrutura de madeira. Recupérase a lareira e respectáronse as contras e portas orixinais. Os arquitectos reconfiguraron a vivenda na busca dun espazo máis fluído, eliminando os engadidos recentes. A mestura de elementos existentes e novos fai que a vivenda teña unha imaxe actualizada ao tempo que o espazo é confortábel.