A guerra que apenas comeza

Hai un consenso entre os analistas de toda tendencia política baseado en que a implosión da Unión Soviética supuxo a transición dun mundo bipolar, rexido por dúas grandes potencias e as súas áreas de influencia, a unha unipolaridade da que xorde como hexemónico Estados Unidos, o vencedor da guerra fría, ao consolidar a súa primacía mundial nas áreas militar, económica, financeira e cultural. Con esta vitoria conséguese a implantación das estruturas e as regras que antes de impuñan só nas zonas de influencia estadounidense que pasan a ser as regras que rexen a nivel global. Estamos a falar da arquitectura que impulsa a globalización neoliberal en todas as esferas, que é a herdeira da vontade dominadora estadounidense, de inspiración case divina, que resume á perfección o Destino Manifesto: a política permanentemente expansiva dun imperio con vocación de director global. Nesta altura, hai que ter claro que, malia ás fortalezas estadounidenses, a súa debilidade intrínseca maniféstase a través da necesidade de que o dólar continúe a manter a primacía como moeda de reserva e intercambio. Deste modo protéxese ante a grande estafa que supón o endebedamento que arrastra, mantendo a capacidade de emitir papel moeda en dólar sen respaldo real, grazas ás condicións estruturais da economía mundial creadas para o seu beneficio propio. Esta supremacía xa alá por 2006 era desafiada polo xurdimento dun bloque de países emerxentes que se organizan á volta da idea dun mundo no que o centro non sexa o que marca e impón a nación norteamericana; referímonos ao anuncio da creación que, aproveitando de maneira intelixente a globalización, empeza a mudar a realidade internacional xurdida após a caída do bipolar. Estados Unidos é consciente disto, e os seus teóricos alertan de maneira temperá. Podemos citar obras como O gran taboleiro mundial de Zbigniew Brzezinski ou os informes de diferentes think tanks que avisan e formulan rutas de actuación para protexer o dominio estadounidense perante os desafíos que se concretan cando acaba de ser inaugurado o novo século. No outro extremo, países como China souberon aproveitar as vantaxes da planificación nos ámbitos industriais, financeiros e comerciais para marcar rutas estratéxicas que permitiron un crecemento sostido, unha innovación competitiva e un despregue comercial e financeiro que aproveita as posibilidades que ofrece unha globalización que foi deseñada contra eles mesmos. Todo iso, combinado cun crecemento social e unha política de erradicación da pobreza como non se tiña visto na historia recente. O mesmo podería dicirse de Rusia, a herdeira da Unión Soviética, cuxo rol, para os Estados Unidos, era ser meramente a periferia pobre e subalterna. Os programas de privatización salvaxe que causaron tremendos sufrimentos á poboación rusa, o deterioro do seu poder militar e a promoción de liderados lacaios, como o do presidente Yeltsin, ían nesa dirección, pero, ao igual que no caso chinés, esas debilidades inducidas convertéronse no acicate para o nacemento dunha proposta nacional de mellora, co obxectivo de ocupar, de novo, o lugar que lle corresponde a unha nación que, por extensión territorial, poboación e inmensos recursos materiais non pode ser achicada excepto pola derrota. Son estes dous países, China e Rusia, os que teñen liderado a fin da unipolaridade estadounidense e pouco e pouco foron construíndo alternativas de cooperación rexional e internacional que, no momento no que escribo, vanse consolidando e expandindo. A intervención militar especial lanzada por Rusia en Ucraína permitiunos constatar a debilidade da chamada comunidade internacional que non constitúe “todo o mundo” senón que se reduce aos países aliados de Estados Unidos e que, aínda que os medios de comunicación hexemónicos presenten como maioritaria, non representa máis que un terzo dos países que conforman este planeta. Como proba do algodón, están as sancións ditadas polos EUA contra Rusia que só tiñan sido asumidas pola Unión Europea e países como o Reino Unido, Canadá, Xapón ou Australia, entre outros, mais que non aceptaron aliados como a India ou a práctica totalidade de África, Latinoamérica ou Asia. Hoxe, o mundo comeza a pivotar cara a Eurasia, que representa máis da metade da economía mundial e que está deseñando instrumentos de cooperación política, económica, militar e financeira que non só rivalizan cos dos chamado occidente, senón que son atractivos para países que están noutros continentes como África ou América. Fronte a todo este novo mundo que xorde imparábel, a reacción do poder estadounidense non é a de aceptar e impulsar novas regras que permitan unha convivencia multipolar, senón a de tratar de derrotar os países que consideran os arquitectos desta nova realidade: Rusia e China. Se á OTAN lle precedeu o Plan Marshall para ancorar a recuperación europea de posguerra ao crédito estadounidense e ao dólar, a Unión Europea de Maastricht brindou a OTAN como o ente tutelar que converte o poder europeo nunha peza subalterna máis. O impedimento dunha autonomía estratéxica e militar da UE, subliñado en múltiples documentos, tanto da UE como da OTAN, conclúe coa desaparición de Europa como bloque independente nesta pugna entre o mundo unipolar que declina e o emerxente da multipolaridade. Ás persoas que vivimos na UE, preséntasenos un futuro complexo que se engade ao deterioro provocado pola aplicación dos dogmas ultraliberais que instalaron a precariedade social como norma e un Estado de excepción neoliberal que suspendeu incluso as nosas Constitucións nacionais para brindar o pagamento dos intereses espurios de débedas financeiras, por enriba dos dereitos e normas protectoras xurdidas da combinación da organización e mobilización obreira, co pacto social de posguerra baseado nas grandes estruturas públicas e no (mínimo) reparto da riqueza. 2022 non só supón a posta de longo dun mundo que xa é multipolar senón, e o que é peor, o inicio das hostilidades bélicas entre o hexemónico e un dos principais construtores desta nova realidade que, aínda sendo hoxe por delegación, utilizando o ‘proxy’ ucraíno, pode escalar a conflito directo entre forzas nucleares en calquera momento. Este ano que comeza condúcenos inexorabelmente á escala no choque militar, co horizonte posto na China, mentres a elite estadounidense non comprenda que non hai posibilidade de manter a súa hexemonía total, e menos co conflito militar global que, inevitabelmente, escalaría á fase nuclear pondo en perigo a propia existencia da Humanidade. Son moi pesimista a día de hoxe ao contemplar o accionar do poder estadounidense na guerra de Ucraína e, se non vemos un cambio de dirección cara á construción dun espazo de seguridade común con Rusia, este non será máis que o primeiro capítulo da Trampa de Tucícides, que se completará no Mar da China Meridional, é dicir, unha guerra xeneralizada que podería ser a última.