Estévez e González: austeridade necesaria

A topar un bo amigo ou amiga, deses que te acompañan sempre, é moi difícil. Ao longo da vida pásanse diferentes etapas, e pasalas acompañado ou acompañada fai o proceso máis sinxelo. Estévez e González teñen todo iso, porque antes de arquitectos eran amigos. Coñecéronse de cativos e fixeron un grupo, con outros tres rapaces, que a día de hoxe aínda manteñen contacto. Xuntos estiveron no colexio e no instituto. Ambos decidiron estudar Arquitectura e durante a carreira tampouco se separaron. Obtiveron o título o mesmo ano, nunha época difícil, 2012. Daquela, repetíase a historia das crises económicas no país, os máis novos emigraban e os que quedaban sobrevivían. Eles, a pesar de seren novos, decidiron quedar. Tiveron, como moitos do sector da construción, que resistir con pequenos encargos nos que aprenderon a facer máis con menos. Nestas obras de recursos moi limitados descubriron que había espazo para a creatividade. Outra das posibilidades que apareceu durante aquel período foi a de seguir formándose, neste caso cun Mestrado en Renovación Urbana impartido en Santiago. De man de referentes como Manuel Gallego ou Víctor López Cotelo, aprenderon a desenvolver a sensibilidade polo patrimonio construído. Como fillos do seu tempo, Miguel e Luciano non tiveron "mestres". No período anterior, os arquitectos aprendían o oficio de man doutro arquitecto consagrado que lles ensinaba o traballo ao pé da obra. Cando eles remataron, nin os veteranos tiñan traballo, así que aprenderon pola súa propia conta, marcando o seu propio camiño. O seu foi un proceso duro, mais deulles ferramentas para ter unha arquitectura propia. A crise económica fechou moitos dos estudios dos vellos referentes, mentres que os novos que aguantaron agora comezan a consolidarse. Como arquitectos do período de crise, aprenderon a importancia da boa xestión dos recursos, tanto públicos como privados. Os baixos orzamentos ensináronlles como aproveitar as posibilidades do existente. Non había lugar para caprichos. Cada acción suponlles un esforzo económico, e polo tanto, ten que ter unha razón. Os seus proxectos guíanse por unhas ideas claras. Ao pór en valor o existente, dados os axustados recursos, todo o construído ten un valor, independentemente de que a administración o protexa. "Pasounos o caso dun construtor que lle recomendaba ao propietario tirar a vivenda, unha casa tradicional de pedra, para facer unha nova. Nós dixémoslle que non. Parécenos que por moi mal que estea sempre se pode recuperar. Ten valor patrimonial, cultural e colectivo. Ás veces, Patrimonio somos nós", comentan os arquitectos. Rehabilitando paisaxes Un dos rapaces que formaba parte daquel grupo de cativos, co que creceran os arquitectos, herdou unha vivenda tradicional en Sobrado dos Monxes. O novo propietario quería rehabilitala como pensión para peregrinos, ao estar ao pé do camiño de Santiago, e acudiu a quen máis confianza lle xeraba: os seus amigos da infancia. Estévez e González propuxéronse aproveitar todo o que se podía da casa. Recuperaron os muros de lousa e a lareira, mais precisaban subir o volume para adaptala ao novo uso. Todo o que aumentaron fixérono con madeira, deixando evidente a orixe do edificio (pedra) e o que é novo (madeira). Un dos valores do lugar é un souto plantado nos 80. A intervención dos arquitectos trata de potenciar os valores da paisaxe facendo un edificio permeábel, cunha planta baixa moi aberta que funcione como porta de entrada ao bosque. A natureza está presente en todas as estancias grazas ás grandes fiestras e ás grandes terrazas exteriores. Para axustarse ao orzamento, renunciaron a todo o superfluo. O edificio está feito exclusivamente de madeira e vidro. De grande austeridade, os espazos interiores caracterízanse por seren amplos e claros. Nesta obra, os arquitectos deseñárono todo, mesmo o mobiliario que construíron cos mesmos materiais que o proxecto. Un estudio pequeno, como o destes arquitectos, precisa doutro xeito de organización. A Administración aumentou en gran medida os límites normativos. Un proxecto, ademais de planos, conta cunha gran parte de documentos legais. Unha carga de traballo que fai que os novos arquitectos entendan a colaboración como algo habitual para chegar máis lonxe. As novas estruturas dos estudios son máis abertas e flexibles. Por exemplo, para o proxecto da praza dos Viños de Portonovo, os arquitectos contaron coa colaboración de Gabriel Alarcón. Próxima ao mar, a praza dos Viños de Portonovo (Sanxenxo) é un espazo caracterizado pola gran pendente e pola presenza de hostalaría, mais non sempre foi así. Antigamente, mantíñase a presenza do mundo agrícola, ademais do mariñeiro. A praza contaba cun hórreo, desaparecido a comezos do século pasado. A base de pedra mantívose no tempo, chegando a ser un anacronismo ao redor do que xiraba o tráfico. Os arquitectos eliminaron parte do tráfico e a plataforma, así gañaba máis espazo o peón. Para domesticar a costa, deseñaron socalcos de pedra polos que se baixa devagar, facendo múltiples prazas ligadas aos baixos dos edificios. Ademais, o proxecto incorpora nova vexetación. Tres novos loureiros crean espazos de sombra ao tempo que as súas follas recordan ao marisco que se serve nas novas terrazas. Síntese construtiva Encargáronlles o deseño das novas oficinas e almacéns automatizados para Augas do Paraño en Pontevedra. A industria é un ámbito onde a austeridade que practican é a norma. De novo, contaban cun orzamento axustado, polo que partiron de elementos prefabricados que abarataban a obra. Estudaron o proceso para que todo funcionase á perfección. Ademais do funcionamento, preocupáronse polas boas condicións dos traballadores. A zona de oficinas, na fronte, conta cunha fachada de vidro que garante unha boa iluminación das zonas de traballo. Os interiores están dominados pola presenza de elementos sinxelos e económicos. Tres materiais, bloque, vidro e formigón prefabricado, configuran todo o espazo. Tamén en Pontevedra, en Mourente, construíron unha vivenda mínima. A súa función é a de servir de lugar de encontro da familia. Un espazo para compartir tempo ao redor dunha mesa e cunha boa comida. O interior está dominado por espazos ben iluminados e claros. O exterior conta cunha zona cuberta, unha terraza, para organizar os encontros no verán. Comparte as características de moitas das súas obras, materiais sinxelos e austeros, neste caso, vidro e madeira. Na fachada déixase o muro cerámico á vista cun sinxelo acabado de pintura gris. Os cambios económicos e sociais fanse protagonistas da arquitectura. Unha das últimas vivendas que deseñaron estes arquitectos atópase parada pola recente suba dos prezos. Na Caeira (Poio) érguese a casa cos muros de formigón rematados, pero detida. Un soño colectivo parado á procura de mellores tempos. Multi-tallo Parte do traballo de deseño desenvolvido por Estévez e González na pensión para peregrinos consistiu no deseño do mobiliario. Os materiais e a filosofía do proxecto inspiraron a creación dun asento baseado na sinxeleza e na austeridade. Usouse madeira, ao igual que na pensión, como material base. O número de patas, tres, é o mínimo para que o tallo sexa estábel. Conta cun asento con forma triangular, cun vértice con cadansúa pata. A forma permite acumular tanto en vertical, como asociar varios tallos en horizontal, para xerar mesas hexagonais ou xeometrías máis complexas. O tallo é un moble versátil, de usos múltiples e sinxelo, integrado nunha arquitectura coas mesmas características.