CURTOcircuíto: así abrolla o novo audiovisual

Logo dun mes intenso para o audiovisual na Galiza, cunha concentración case diriamos sen precedentes de festivais, outubro inicia tamén con outro dos referentes no ámbito cinematográfico. Trátase do Curtocircuíto, que este ano chega cunha especial relevancia da creación galega máis moza, con tres sesións concretas centradas no país. A través da súa programación ofrecemos un repaso por algunhas das pezas que deron a volta polos festivais estas últimas semanas ou veñen de estrearse, ópticas diversas que dan conta da fertilidade da nosa foresta cinematográfica. Cinema en curto Curtocircuíto caracterízase de longo pola reivindicación da denominación como "festival de cinema", aínda que aposte en pezas de formato curto que normalmente non se teñen en consideración como bandeira da sétima arte. Pola contra, a curtametraxe está a gañar unha entidade en si mesma como laboratorio de experimentación ou lanzadeira de novos talentos, mais non queremos observala aquí como "paso previo a", senón con toda a súa entidade. A pegada galega Propomos a continuación un percorrido por algunhas das pezas galegas máis interesantes que puidemos ver estes días no festival. As primeiras entran dentro da competición baixo a epígrafe Planeta GZ. As segundas atenden ao apartado Supernovas, unha sección paralela coa que o festival quere rachar coa fenda "entre as primeiras experiencias cinematográficas e os circuítos profesionais". Así, Curtocircuíto procura ofrecer oco para que as cineastas emerxentes aprendan a presentar, defender e acompañar as súas películas, coa oportunidade de teren entre o público profesionais da programación, da produción e realización máis experimentadas que poidan cuestionar as propostas e enriquecer os coloquios. Desde a singularidade de cada singular ollada, observamos temáticas que van cosendo fíos comúns, tecendo un percorrido duns filmes a outros con xogos de realidades e percepcións, as dimensións do mito ou as problemáticas medioambientais. A loba Na sección competitiva galega atopamos estreas como a de Iria Silvosa. A loba, rodada en super 8 en branco e negro, vaga polas paisaxes nocturnas tras os pasos da bandoleira Pepa a Loba, que segundo contan, ía sempre acompañada do seu inseparábel cadelo. "Unha procura cega entre os restos ficticios e a natureza documental da súa pegada en terras chairegas", describe a directora. É tamén unha exploración da imaxe que traduce o territorio da lenda, onde a óptica non deixa albiscar máis que a figura do animal, coa suxestión como arma das sombras. Tal e como acontece na oralidade, boa parte está no fóra de campo. Ademais, baña os fotogramas unha inquietante atmosfera sonora creada pola banda Pantis. O proxecto vén da VII Invernada de Cine de Cabreiros (Xermade). Marcas Planeta GZ acolle así mesmo pezas de creadoras noveis como Aldara Pagán, que chega este ano con Marcas. Nesta curtametraxe de nove minutos a autora recupera tres poemas que ela mesma escribiu durante a adolescencia, entre os 16 e os 18 anos, que procura traducir, con maior ou menor acerto, á linguaxe visual. O seu propio corpo comparece en pantalla mentres a banda sonora ofrece un recitado da súa voz. Dividida en tres apartados independentes por cada poema, a imaxe semella ir gañando peso ao longo da peza, até un final no que o verso se resiste a entrar en xogo, se cadra en mostra de que conseguiu xustamente facer poesía viusal. Segundo declara Pagán, "con esta especie de tríptico volvo dalgunha maneira á adolescencia e redescúbrome a min mesma". Filmada en analóxico, en formato super 8, na Elías Querejeta Zine Eskola. Notas sobre a habitabilidade en A Barca Tamén desde o prestixioso programa da Elias Querejeta Zine Eskola chega un traballo de investigación colectiva como o que ofrece Cinema Semente en Notas sobre a habitabilidade en A Barca. O primeiro filme do grupo (Andrés Fernández, Paloma Hernández) nace da utopía dun espazo cinematográfico no rural, para retratar cunha fascinación fragmentaria que disecciona a realidade unha contorna na que o antano se palpa. Ás veces trátase da natureza, outras de prácticas ancestrais como o toque das campás. O uso do super 8 xera neste caso unha impresión de material de arquivo que xoga coas espectativas e a temporalidade do mundo que se nos presenta. O equipo tampouco ten medo a saír en pantalla, parte dese proceso de investigación. O selo Cinema Semente dá o primeiro paso como colectivo de creación audiovisual, xestión e mediación. Busca xerar contextos alternativos desde a autoxestión, para integralos nos ecosistemas cinematográfico e rural galegos e fomentar a súa descentralización. Hai unha virxe alá arriba Brandán Cerviño, logo do seu paso o ano pasado polo festival coa curtametraxe En la boca de la mina, filmada en Cuba, recunca con Hai unha virxe alí arriba, na súa estrea mundial. Neste caso intérnase na ficción desde un ambiente rural que transita dun realismo máis palpábel a unha dimensión que axiña se intúe máxica, desbordante, máis alá do que se nos permite ver. Sementando esa tensión, presenta un mozo que leva pastar o gando ao monte e no camiño de volta atopa unha moza que quere ver a Virxe que hai gardada nunha igrexa no alto da montaña. El acompáñaa até que nalgún punto desa sorte de peregrinaxe se separan. Daquela revelarase a figura ancestral da Moura, un pouso mítico que se propón, evocativo, para espertar preguntas sobre as transformacións das crenzas e a función do mito. As horas cegas As xemelgas Lara e Noa Castro xa demostraron, con tan só 18 anos, n'O ollo cobizoso (2017) primeiro e logo en A vella e o deserto (2019) o seu talento para a captación e a montaxe. As horas cegas continúa esta liña elaborando un retrato dunha noite e de quen a percorre, seguindo unha personaxe que se repite noite tras noite e que nos axuda a "xerar un transo", unha observación dinámica e inmersiva sobre a figura do repartidor e a paisaxe escura. Un discurso tremendamente ancorado na realidade que non lle teme ao desenfoque, o gran ou a imprecisión do obxecto. Ao contrario, utilízaos para introducirnos nunha dimensión que nos permite ollar con nova perspectiva ese lapso de tempo que habitualmente ignoramos. Onde dormen as gaivotas Se callar na póla oposta sitúase Onde dormen as gaivotas, peza de Dani Cornes que está arrasando coa súa singular achega ás problemáticas medioambientais. Desde a súa estrea galega no Festival de Cans a comezos de setembro (antes pasara por algúns certames internacionais), non fixo máis que colleitar éxitos, quer no propio Porriño como gañadora de Novas Camadas quer coa xenial interpretación de Lidia Veiga no Festival Internacional de Cinema de Ourense. O director, acabado de graduar na Universidade de Vigo, acode á ciencia ficción para promover a reflexión sobre unha temática de absoluta urxencia, tal como é a perda de biodiversidade. Nun futuro próximo afectado polo quecemento global, a bióloga Amelia chega a un arquipélago remoto nunha misión de recoñecemento, coa única compañía da voz de Control no ouvido. As impresionantes paisaxes das Cíes serven de encadramento perfecto para ese derradeiro paraíso, remanso do que queda virxe da natureza, que ameaza coa carraxe da distopía en se converter en realidade non tan afastada se non mudamos as nosas relacións co medio. Mentres iso pasa Entre as propostas das creadoras máis precoces do audiovisual galego atopamos as que xustamente se encadran na sección Supernovas. Iluminan o horizonte dos anos que están por vir curtametraxes como a ficción de Nacho Ozores Mentres iso pasa. Logo dunha ópera prima tamén con moito de fábula medioambiental, o director volve co relato de Nico, un mozo con teimas e compulsións que o privan de facer unha vida normal. Precisa que pase ese inferno da súa cabeza. Por sorte, hai alguén que o pode axudar... Vídeo-ensaio sobre a miña depresión Entroncando coa temática das enfermidades mentais faise oco tamén Video-ensaio sobre a miña depresión, unha peza documental que asina Antía Carreira. Cun título transparente, expón o relato en primeira persoa de seis anos de trastornos analizados desde a actualidade de estabilidade mental. O percorrido até ese punto chega desde materiais diversos, que van de animacións da autora a vídeos legados de seu avó. Papá, por que quitas a música? Outra rapaza recentemente graduada da Uvigo, Ariadna Cordal, presenta Papá, por que quitas a música?, unha ficción que bebe da realidade para tratar cunha ollada social e comprometida a temática da depresión, asociada neste caso á perda do emprego. Debido a unha situación económica complicada, un pai é despedido e comeza a ver como a relación familiar empeora. A esposa e o fillo tentarán axudalo. Cartografía do esquecemento En Cartografía do esquecemento Ariadna Silva presenta unha reflexión sobre as consecuencias medioambientais e culturais xeradas pola industria do eucalipto na Galiza. Unha peza documental para dixerir con pouso lento, que indaga no fenómeno do incendio desde unha mirada poética e experimental a partir de múltiplos puntos de vista. Chega ao Curtocircuíto logo de pasar por varios festivais galegos.