Chaves da situación sanitaria na Galiza durante a pandemia Covid

1. Potenciación polo Sergas da Colaboración Público-Privada Desde a súa chegada ao Goberno da Xunta, Nuñez Feixoo trasladou á sanidade pública as estratexias neoliberais baseadas no mercado, a competencia, a xestión empresarial dos centros sanitarios e a colaboración público-privada para financiar, construír e xestionar as novas infraestruturas sanitarias. Este modelo deixou en mans de empresas multinacionais e fondos de investimento os instrumentos para a xestión estratéxica do sistema (Servizos de Información, Historia clínica e Receita Electrónicas, Central de Chamadas, loxística, Laboratorio Central etc), privando de intelixencia e capacidade de planificación e control do sistema polo Sergas. A privatización da investigación permite ás multinacionais adxudicatarias controlar o futuro da mesma. 2. Recortes de recursos sanitarios Durante a crise do ano 2008 e para reducir gasto público, Feixoo introduciu recortes nos servizos sanitarios (2.000 millóns no orzamento sanitario, máis de 500 prazas en persoal sanitario, máis de 1.000 camas hospitalarias) que afectaron especialmente á Atención Primaria cuxo orzamento descendeu ao 12%, menos da metade do 25% recomendado polos organismos internacionais e as sociedades científicas. "Os recortes foron acompañados dun apoio ao sector privado que accedeu aos fondos públicos" 3. Aumento das privatizacións Estes recortes foron acompañados dun apoio ao sector privado que accedeu aos fondos públicos, o que atraeu as grandes multinacionais como Quirón, HM Hospitais, Ribera Salud-Freshenius etc). A concertación coa privada medrou un 40% e nalgunhas áreas, como a da Coruña, presta unha atención hospitalaria completa como hospitalización, consultas, probas diagnósticas, cirurxía etc., durante períodos de catro anos renovábeis en réxime de monopolio. Tamén se renovou e mellorou o concerto singular de Povisa, adquirida por 30 millóns de euros pola empresa multinacional norteamericana Centene Corporation. O Hospital Álvaro Cunqueiro da área de Vigo é de titularidade e xestión privada e seguirá en mans privadas durante 215 anos máis (segundo sentenza xudicial). Por último, coa escusa de que as camas e UCI dos centros públicos estaban a ser colapsados polos enfermos de Covid, o Sergas incluíu todos os centros privados na Rede Hospitalaria Pública en igualdade de condicións para atender e recibir financiamento. 4. Precariedade dos servizos de Saúde Pública e de loita contra as epidemias A falta destes recursos impediu darlle unha resposta adecuada á epidemia da Covid-19. A estratexia para combatela baseouse en confinamentos, restricións da mobilidade e a espera de vacinas (para as que existen graves problemas de acceso polas políticas de negocio dos laboratorios). "Faltan especialistas en psicoloxía, fisioterapia, farmacoloxía clínica, odontoloxías, logopedia, atención temperá e máis" Apenas se utilizaron os recursos epidemiolóxicos e estratexias de coordinación entre hospitais, centros de saúde e atención sociosanitaria. As erráticas e continuas decisións sobre confinamentos, mobilidade, corentenas, toques de recoller, tratamentos hospitalarios, vacinacións... están, teoricamente, en mans dunha Comisión de Expertos na que a maioría dos seus membros (47%) son cargos da propia Administración galega ou profesionais sen formación epidemiolóxica, designados por criterios de afinidade política e non pola súa capacidade ou coñecemento e, nalgúns casos, relacionados cos laboratorios que fabrican e comercializan vacinas e os medicamentos utilizados para tratar as persoas afectadas. 5. Abandono da Atención Primaria (AP) Os centros de saúde teñen graves déficits de recursos de medicina de familia, pediatría (moitos centros rurais e prazas de pediatría están a ser fechados) e os grandes están sometidos ás Xerencias Hospitalarias ou teñen dificultades para solicitar probas diagnósticas. As consultas, ademais de masificadas, carecen de capacidade resolutiva e teñen unha orientación medicalizada centrada na enfermidade sen apenas actividades de promoción, prevención, rehabilitación e atención comunitaria. Faltan especialistas en psicoloxía, fisioterapia, farmacoloxía clínica, odontoloxía, logopedia, atención temperá etc. A AP apenas se coordina cos hospitais, servizos de saúde pública, atención sociosanitaria e dependencia (residencias de maiores) e os recursos de concellos e outras institucións do nivel local para intervir sobre os determinantes de saúde. O malestar dos traballadores deste nivel asistencial débese a que están sometidos, en moitos casos, a condicións de gran precariedade laboral (durante máis dun ano realizaron concentracións, manifestacións e unha folga xeral que obrigou a Consellaría a abrir unha negociación no Consello Técnico de Saúde da Galiza). Coa chegada da pandemia, a situación empeorou substancialmente con feches de centros de saúde, colocación de barreiras de acceso á atención, utilización abusiva e inadecuada da consulta telefónica, listas de espera ou colas nas rúas para o acceso da poboación. Durante a epidemia, a AP non atendeu as persoas ingresadas nos centros de maiores que concentraron o 70% da mortalidade. A AP perdeu os seus principais valores como son a accesibilidade, continuidade, lonxitudinalidade, integralidade e capacidade resolutiva. En numerosas poboacións están a producirse protestas e manifestacións a pesar das limitacións para evitar a diseminación da epidemia. "A Atención Primaria incrementou a súa deterioración e está en perigo a súa supervivencia" 6. Atención Hospitalaria pública semi-paralizada Este nivel sufriu recortes de persoal e de camas (3,2 camas por mil habitantes fronte a máis de 5 na Unión Europea). Agora, coa xustificación de evitar colapsos de camas e Unidades de Coidados Intensivos (UCI), fecháronse servizos e plantas enteiras en moitos centros (traumatoloxía ou cirurxía, a pesar da súa pouca relación coa Covid-19), suspendéronse probas diagnosticas, intervencións cirúrxicas ou controis de enfermos con patoloxías graves como cancro, cardiopatías, enfermidades pulmonares etc. Esta parálise incrementou a mortalidade evitábel por enfermidades non relacionadas coa epidemia e empuxou a poboación a utilizar os recursos privados. A Xunta pretende ocultar esta situación non publicando as listas de espera hospitalarias (como é a súa obriga) nin a mortalidade por causas evitábeis. A pesar diso, Sanidade fechou centos de camas este verán para aforrar gasto. Resumo • A Sanidade Pública Galega está sufrindo unha enorme deterioración e perda de prestixio, que pode condicionar o seu futuro a medio prazo, pola incapacidade da Consellaría de Sanidade e do Goberno galego para responder as demandas de atención da poboación. • O sistema sanitario carece da intelixencia, recursos e capacidade de xestión para planificar e implementar unha estratexia de saúde eficaz para facer fronte á pandemia pola Covid-19. A única resposta da Administración é ocultar a realidade, culpar a poboación e ameazar con novas restricións (o PP presentou ao Parlamento galego unha proposición de lei de perfil policial que suporá, caso de aprobarse, un grave retroceso en dereitos e liberdades civís). • Quedaron en evidencia os graves problemas de atención como consecuencia dos recortes dos últimos anos. • A Atención Primaria incrementou a súa deterioración e está en perigo a súa supervivencia nun nivel accesíbel, universal, integral e comunitario. • O sector privado avanza de maneira significativa e pode consolidar a súa presenza e hexemonía no sistema e o incremento exponencial das desigualdades. • As limitacións e barreiras asistenciais van xerar unha epidemia de mortalidade evitábel de proporcións descoñecidas.