Carlos Seoane: rehabilitando lugares

Ao acabar a carreira de arquitectura na Coruña, Carlos Seoane tivo a posibilidade de continuar a súa formación no estranxeiro cunha bolsa, algo non moi habitual naquela altura. Foi a Columbia University e alí, en Nova York , tivo a súa primeira experiencia laboral. Traballou nun estudio no desenvolvemento de grandes edificios. Viviu desde dentro o modo de facer dos despachos americanos, onde se produce como nunha factoría. O traballo faise de maneira moi xerarquizada. Cada un ocúpase tan só dunha parte do edificio e logo súmase á cadea de produción. Esta maneira de traballar non lle resultaba nada satisfactoria e volveu para o país. De volta á terra, por aquelas datas, estábase a construír o Centro Galego de Arte Contemporánea en Compostela. O seu autor, o arquitecto portugués Álvaro Siza, visitaba a cidade para dirixir as obras. Foi nese momento cando Seoane aproveitou para pedirlle traballo. A forma de facer de Siza é a oposta á dun gran despacho americano, o seu proceso é artesanal. Quen traballa con el fai un pouco de todo e iso era o que Seoane buscaba. As persoas do seu estudio implícanse e son parte do proceso de deseño, desde a idea até a execución. De feito, daquela tan só contaba con 24 persoas no equipo, tantas como mesas tiña no local. Para admitir un novo colaborador ou colaboradora tiña que marchar outro antes. Siza comprometeuse con Seoane a que nun ano quedaba un oco. Pasado ese período, o galego chamou e dixéronlle que a vacante estaba collida. Aínda que decepcionado, foi despedirse a Porto, xa pensando en volver traballar aos Estados Unidos de América. Alí Siza recibiuno inconsciente, pensado que se incorporaba. Ao darse conta de que estaban todas as mesas ocupadas, foi a un currucho, colleu unha mesa que tiña con debuxos, despexouna e deulle traballo. Desde ese día, conta con 25 colaboradores. Estivo dous anos con Siza. Logo virían outras colaboracións internacionais, como co americano Peter Eisenman ou co británico David Chipperfield. "Trato de facer coros máis que SOLOS de trompeta. Hai demasiados SOLOS na arquitectura, demasiado ruído. Para min os coros son máis gratificantes", di Seoane O longo proceso de formación académica e profesional internacional desenvolveu en Seoane un carácter modesto e discreto. Séntese próximo á maneira de facer do mestre Siza, onde o lugar é o máis importante. Visita moitas veces o sitio, onde trata de coñecer as súas lóxicas. Deste modo, entendéndoo, pode desaparecer nel e fundirse co existente. Foxe do protagonismo. Define a súa obra como "coral". Busca que a arquitectura colabore e vaia ao unísono coa contorna. A materia de traballo é tanto o novo como o que xa existe, fusionando unha parte noutra. Di: "Trato de facer coros máis que solos de trompeta. Hai demasiados solos na arquitectura, demasiado ruído. Para min os coros son máis gratificantes". Recuperar a identidade O miradoiro da Pedra da Ra era un lugar especial. Seoane contaba cunha serie de elementos enigmáticos e tratou de facer ese "coro" que sempre procura. Tiña unha impoñente rocha con forma animal, un castro próximo, as vistas sobre a ría de Arousa e varias rutas de sendeirismo que confluían no lugar. O que desafinaba era unha escaleira de formigón construída nos anos 80 sobre a rocha. Decidiu derrubala a pesar de que a idea inicial do concello de Ribeira era amañala. O que fixo o arquitecto foi arranxar o lugar, quitando o que sobraba e recuperando deste modo a forma orixinal. Limpando a base, atopouse con que a pedra estaba asentada sobre unha paisaxe rochosa de gran beleza. Retiraron a terra e deixaron á vista o xardín de pedras. Tan só restaba construír os mínimos elementos para equipar o lugar. Fíxose un aparcadoiro e novos pavimentos que marcaran o comezo dos camiños sendeiristas. Dispúxose o miradoiro-banco baixo a rocha, que a súa vez delimítaa. Unha fina varanda guía o visitante entre o xardín de pedras cara ao miradoiro, onde pode admirar o monumento natural e a paisaxe sobre a ría de Arousa. Estaca de Bares é o punto máis ao norte da península ibérica e a fronteira entre o Atlántico e o Cantábrico. De novo tocáballe a Seoane intervir nun lugar simbólico. Alén do xeográfico, contaba coas pegadas dun castro, unha base militar, muíños e o salvaxe do mar e o vento omnipresente. Malia contar coa chegada de turistas, non estaba tratado con coidado. Deseñou o lugar para recibir co debido respecto os visitantes e permitir o acceso de persoas con cadeiras de rodas. Proxectou un novo espazo digno do sitio. Delimitou unha gran zona pavimentada bordeada por muros de pedra para ordenar o aparcadoiro. Estes muros préganse para transformarse en bancos, protexendo do vento á vez que fan de miradoiro. A intervención é moi sinxela e o suficientemente modesta para que a única protagonista sexa a paisaxe dos acantilados sobre o mar. Materia de preto Moitas das pezas do mobiliario exterior deste arquitecto son pedra ou madeira. Pedra e madeira son elementos tradicionais, mais nos seus deseños adquiren unha forma contemporánea. O que lle achegan estes materiais é economía, simplicidade e especialmente o oficio. Di que aínda quedan moitos profesionais que dominan o traballo artesanal destas materias. Canteiros e carpinteiros locais son quen de facer obras de gran precisión. O traballo de Seoane non chama a atención, pero hai que saber ver o detalle. De preto, a un metro, pódese observar o enorme esforzo que hai en cada parte. Onde as pezas traban unhas sobre outras con exactitude. Cada parte está minuciosamente deseñada para ir nese preciso lugar. Do interese de Carlos Seoane polos materiais naturais e do gusto polo detalle nace a exposición Da árbore á cadeira. El foi comisario desta mostra que estivo na Cidade da Cultura en 2017. Combinaba dous elementos: os bosques e o deseño en madeira. Por un lado mostrábanse as grandes árbores senlleiras, onde nace a materia prima. Fotógrafos e artistas plásticos retrataban este mundo. De novo en Ribeira tocoulle intervir sobre o patrimonio, neste caso nun lavadoiro, o de Artes, unha espectacular peza de pedra de 30 metros de lonxitude. Nel reflíctese a sabedoría dos nosos canteiros, que aínda perdura. Para rexuvenecelo decidiu quitarlle a cuberta de chapa oxidada coa que contaba e mostralo nu, devolvéndolle a identidade orixinal. Limpou a maleza e marcou o camiño de chegada. Estes eran espazos de socialización, especialmente da muller rural. Como homenaxe, construíu unhas gradas de pedra ao redor para admirar o monumento e sentar. Pouca xente lava a roupa nestes lugares, mais pódese recuperar para outra das súas funcións: un espazo para falar. Seoane centra o seu labor na procura de espazos agradábeis para as persoas, tanto na natureza como no centro da cidade, neste caso na Rúa Martín Herrera de Carballo. Esta rúa conecta edificios importantes como a biblioteca, o museo e a igrexa de San Xoán. O arquitecto ordenou o tránsito e incorporou o adro da igrexa, antes fechado, para a rúa. Deste modo, gañou máis espazo para o peón e aumentaron as zonas verdes. Agora a rúa é moito máis segura para a cidadanía e conta con máis espazos de socialización. Os pavimentos pasaron a ser de pedra e deseñou un mobiliario novo. Bancos e farois foron creados por Seoane especificamente para este lugar. A intervención pasa desapercibida, semella que sempre estivo aí, mais para os ollos curiosos, e de preto, pódese ver o agarimo nos detalles.