Ameneiros Rey: por unha arquitectura sustentábel

Ismael Ameneiros e Santiago Rey teñen unha traxectoria case en paralelo antes de atoparse. Ambos os dous pasaron por unha empresa de enxeñería ao saír da facultade de arquitectura da Coruña. Ambos marcharon da empresa para continuar aprendendo, ata que os seus camiños se cruzaron. Xuntos forman unha parella equilibrada. Ismael é bo no cálculo e Santiago, tamén aparellador, é meticuloso coa construción. Compleméntanse. Teñen un xeito de traballar asentado cos anos de convivencia. Os seus conceptos clave son: idea, economía e construción. “Idea” chámanlle ás intencións que tratan de plasmar en cada proxecto. Dependendo das necesidades de cada edificio, contexto e posibilidades técnicas. O concepto guía a arquitectura, pero non se pode desenvolver sen unha viabilidade económica. Aínda que pareza evidente, non é sinxelo controlar o orzamento. Cada proxecto é unha suma de ilusións e desexos que chocan coa realidade económica. O estudio parte dun plano realista acoutando as posibilidades materiais de cada proxecto, mesmo dende o bosquexo inicial. A terceira pata é a boa construción. Ismael e Santiago aprenderon do saber da arquitectura popular, guiándose polo sentido pragmático e adaptándose ás circunstancias. Vivimos tempos nos que domina o visual. Por Internet chégannos imaxes de edificios espectaculares, mais sen coñecer a procedencia de cada obra. Hai clientes que navegan nese mundo e desexan casas como as que ven por Instagram. A Ismael e Santiago ás veces tócalles facer pedagoxía. Teñen que explicar que os materiais deben durar algo máis que para facer unha fotografía bonita. A construción é unha manifestación cultural máis: conta cun lugar, un clima, unha tecnoloxía...etc. Aprenderon do saber da arquitectura popular, guiándose polo sentido pragmático e adaptándose ás circunstancias. Empregan tecnoloxía sinxela e materiais próximos, sacándolle partido ao que teñen ao seu alcance, como na arquitectura popular. Explícanno deste xeito: “Gústanos ser pragmáticos. É moi difícil que os nosos proxectos ao final sexan idénticos ao deseñado, en obra cambiamos ao redor do 30%. Respectando o orzamento e explicándollo ao cliente. Os planos non poden ser un xustillo. Pensamos que os cambios enriquecen a obra”. Flexibilidade material Exemplo deste pragmatismo é o campo de fútbol de Vilalba. Encargáronlles facer uns novos vestiarios e unhas pequenas gradas. Aínda que previstos noutro lugar, decidiron situalos nun desnivel existente, así aproveitábase a forma do terreo para a grada e fíxose a maiores un miradoiro. Optaron polo formigón visto en toda a obra. Escolleron este material buscando un baixo mantemento e fácil limpeza. Consideran que nos edificios públicos débense minimizar os gastos. Durante a obra decidiron cambiar a parte metálica da fachada por madeira. A decisión pragmática de usar un taboleiro de piñeiro do país débese a que a fábrica atopábase a escasos metros da obra. O taboleiro tiña moi boas calidades e deste xeito tamén se activaba a economía local . Ademais, a madeira achegaba calidez e equilibraba a dureza e rotundidade do volume en formigón. O taboleiro de piñeiro local é tamén o protagonista da fachada do centro social de Teo. O edificio está composto por tres caixas lixeiras de madeira ao redor dunha praza. Decidiron repartir as funcións en tres partes para que sexa máis flexible no uso. Desta maneira, ao ser independentes, pódese adaptar a diferentes horarios. Nos interiores, tamén en madeira, atópanse espazos diáfanos cheos de luz, que permiten múltiples funcións. Aínda que plenamente operativo, a obra ten unha condición de temporal. Os volumes de madeira son facilmente desmontábeis e transportábeis. O único fixo son uns muros baixos de formigón que serven de alicerces. Quedarían como pegada do edificio unha vez desmontado. Eses muros servirían como banco. “Gústanos ser pragmáticos. É moi difícil que os nosos proxectos ao final sexan idénticos ao deseñado, en obra cambiamos ao redor do 30%. Respectando o orzamento e explicándollo ao cliente” din desde Ameneiros Rey Ameneiros Rey conta cunha intervención no espazo público de grande importancia para Compostela: Carreira do Conde. Esa rúa ten unha condición híbrida, é parte da Alameda (final da cidade histórica) e comezo do Ensanche. A peonalización reflicte esta rúa como a transición que é, entre o parque e as vivendas. A pedra e a vexetación fúndense nos socalcos e no pavimento. Como parte da proposta recuperáronse moitas das pedras existentes, mesturadas con partes en formigón. Ademais de por economía, a reutilización de pedras tiña a intención de que os veciños non perdan o vínculo emocional coa súa rúa. Vivendas que dialogan Sen saír de Santiago, nunha zona rural de Corexo, recibiron o encargo de deseñar unha gran vivenda. O contexto está caracterizado pola presenza de casas tradicionais e os seus volumes anexos. Decidiron respectar esta condición e fragmentar a casa en partes, seguindo a mesma lóxica que as vivendas da contorna. Fixeron unha sorte de colaxe de pezas que harmoniza por forma no contexto, aínda que con materiais diferentes. Usaron formigón visto, madeira e granito nas fachadas. O interior, moi luminoso, ten como protagonista o contraste entre as partes en formigón coa madeira. Destaca o uso dos espazos intermedios entre os volumes (propio da arquitectura popular) que permiten desfrutar do exterior con terrazas a diferentes alturas. A preocupación polos materiais tamén está presente na vivenda en Ponte Ledesma, en Boqueixón. Nesta obra todos os materiais foron fabricados na contorna. Tamén se preocuparon pola intimidade da casa. Atópase ao pé do camiño e para evitar as miradas elévase do chan. Deste xeito gaña un espazo de aparcadoiro baixo a casa e tamén se relaciona mellor co xardín, na parte alta da parcela. No uso, a vivenda organízase ao redor dun patio que achega luz e verde ao interior. Dentro, volven xogar co contraste entre os materiais cálidos e as partes en formigón cru, aínda así, as proporcións e o cariño polos detalles danlle un ambiente moi acolledor. Detalle doméstico O arquitecto alemán Mies Van Der Rohe dicía que “Deus está nos detalles”. Mies apuntaba á importancia de pensar cada recuncho da arquitectura. É onde el consideraba que se marcaba a diferenza. Habitualmente os detalles, dunha vivenda por exemplo, quedan á improvisación da obra e poden acabar chafalleiros polas présas. Ismael e Santiago teñen a teima de coidar ata o máis mínimo detalle no deseño do espazo doméstico. Este sobre esforzo din que lle achega identidade á vivenda. O deseño personalizado axuda aos novos habitantes a apropiarse do lugar. Un tirador da porta é algo trivial, non se repara nel. Pero para Ameneiros Rey si que son importantes estes elementos. Dun tirador de porta barato é difícil coñecer o comportamento a longo prazo. Deseñar os detalles, aínda que sinxelos e modestos, permítelles controlar as calidades de cada unha das partes da vivenda. O mesmo coidado que mostran co tirador téñeno coa varanda, cun banco na porta da casa, un colgador, o último chanzo da escaleira diferente, unhas baldas sobre un radiador, unhas boas contras de madeira ou mesmo un recuncho para o gato... Deus está neses lugares.