Un novo sistema de financiamento pide paso na Galiza

O debate sobre o sistema de financiamento vai marcar a axenda política dos vindeiros meses na Galiza e no Estado. A maiores de determinar as súas conclusións finais os instrumentos financeiros das diferentes comunidades para facer fronte ás necesidades da súa cidadanía, vai condicionar de xeito decisivo o nivel de autogoberno de cada unha delas e a súa capacidade para a definición das políticas económicas. Os criterios para definir a poboación axustada do novo sistema de financiamento está a marcar este momento do debate. A este respecto, o economista e autor do volume sobre financiamento As contas que nos contan, Xosé Díaz, sinala a Nós Diario que a proposta do Ministerio de Facenda “é un menú a carta co que realmente se pretende determinar previamente que comunidades son gañadoras e perdedoras co novo modelo de sistema de financiamento”. O debate do cálculo da poboación axustada “Entrar na dinámica de identificar o cálculo da poboación axustada, en base a elección dunhas variábeis, máis ou menos arbitrarias e dunhas ponderación, totalmente arbitrarias, para a continuación pasar a afirmar que iso dá como resultado o custo real de cada un dos bloques en que se dividen as diferentes competencias das comunidades de réxime común, como si o peso relativo de todas as políticas que executan as comunidades foran exactamente iguais, en termos relativos, non é mais que un absurdo continuado para realmente seleccionar que comunidades autónomas son as gañadoras e cales son as perdedoras con todos os sistemas de financiamento”, destaca Díaz. A profesora de Economía Aplicada da Universidade de Santiago de Compostela e membro da Rede de Investigadores en Financiamento Autonómico e Descentralización Financeira, María Cadaval, explica a Nós Diario que a proposta do Goberno do Estado “é continuista coa que no ano 2017 fixera a comisión de expertos, con algunha modificación. O criterio da poboación axustada, que é en realidade a medida da necesidade de gasto real que marca a asignación de fondos, depende das circunstancias de cada comunidade”. “Neste sentido o documento -de momento suxeito a discusión- non pondera o suficiente as características demográficas e xeográficas da Galiza, pesa mais a poboación nova que a maior e non se da a importancia que merece a dispersión e a orografía, de xeito que non pondera ben as nosas necesidades de gasto. Todo isto, claro, a expensas de saber que é o que pasa cos recursos adicionais. Hai moito que definir aínda para poder facer unha valoración completa. De momento, co que se coñece, a Galiza debera meter presión para que as variábeis que marcan o custe dos servizos aquí teñan maior peso”, sinala Cadaval. “Un paso na liña demandada polo comisión de expertos en 2017” O catedrático de Economía Aplicada da Universidade de Vigo e representante da Galiza na negociación co Estado do modelo de financiamento, Santiago Lago Peñas, considera que o documento do Ministerio de Facenda “é un paso máis na liña do que se lle pedía no informe da comisión de expertos de 2017”. “É discutíbel o xeito no que se introducen na fórmula os custos fixos ou a despoboación. En todo caso, se se introducen factores correctores adicionais, o peso global dos factores á marxe da poboación total debe aumentar para non diluír a corrección polo espallamento da poboación, que sen dúbida é o factor diferencial no custo dos servizos na Galiza”, sinala Lago a Nós Diario. Lago entende que “a Galiza interésalle unha reforma que mellore algúns aspectos do sistema, pero non unha ruptura co mesmo”. Neste sentido, considera que “para a Galiza é importante que o modelo siga gravitando sobre o custo dos servizos e as necesidades de gasto e non sobre a capacidade fiscal e que sexan nivelados todos os servizos. A partir de aí partilla con todas as comunidades autónomas a necesidade de que o modelo dea máis autonomía efectiva, sexa máis transparente e permita achegar máis recursos para o financiamento dos servizos fundamentais do Estado do benestar, hoxe en mans das comunidades”. “O novo modelo precisa gañar en suficiencia” Cadaval defende que “o novo modelo precisa gañar en suficiencia, equidade transparencia e simplicidade. A Galiza debe puxar sobre todo porque se cumpran as dúas primeiras é dicir, gañar en suficiencia e en equidade”. Na mesma liña, significa que “o mais importante do sistema de financiamento é que dea resposta ás seguintes preguntas: que recursos para financiar que competencias? tendo clara a primeira parte, a partir de aquí, o determinante é calcular ben o custo da prestación de servizos que se deben financiar”. “A Galiza debe puxar para que as características propias teñan maior peso relativo que no actual”, conclúe Cadaval. Díaz aposta polo “sistema de concerto ou un sistema polo que a Galiza dispuña dunha axencia tributaria propia que recade todos os tributos que implica o sistema fiscal español, con capacidade de lexislación sobre deles, de maneira que todas as fontes de riqueza e patrimonio que se produzan na Galiza, por persoas físicas ou xurídicas,sexan galegas ou non, tributen relixiosamente neste país onde os obteñen”. A este respecto, lembra que “o concerto ten moito que ver coa calidade dos servizos públicos e nese sentido non é casual que Euskadi e Nafarroa presenten nesta materia os máis altos estándares de calidade do Estado”. “A base dunha autonomía política real aséntase na existencia dunha facenda galega que recade, regule e xestione os tributos que soportan todas as persoas físicas ou xurídicas, sexan galegas ou non, que obteñen todos ou parte dos seus rendementos no noso país”, explica Díaz, quen considera que non contar con ela “impide de facto gozar dunha autonomía financeira e dunha política fiscal, normais de todo país”.