Urbano Lugrís, homenaxe aos músicos e poetas do mar

Tal día como hoxe, 23 de decembro do ano 1973, finaba no sanatorio municipal de Vigo o pintor Urbano Lugrís. Cincuenta anos despois, a súa arte segue a producir en nós unha absoluta fascinación. Homenaxe aos músicos e poetas do mar, así titulou o seu derradeiro cadro. A carón da áncora da sinatura, esta data 1973. E se a música é o alento das estatuas, / o silenzo dos cadros -que dixo en áureo verso / Rainer María Rilke-, ti es o grande, / puro concertador das cores musicales / que -Cimarosa e Bach- en liñas de arte teces, / apaixonado e grave tecelán, no pentágrama / virxe do lenzo, onde treman, amorfas, / auroras, esperanzas dos teus profundos ollos. Versos dun poema autógrafo que dedicou a Isaac Díaz Pardo e que poderían aplicarse perfectamente a el mesmo1. Homenaxe aos músicos e poetas do mar, obra derradeira, en total sintonía co libro-manifesto de Luísa Villalta, O outro lado da música, a poesía. Proclama común da identidade esencial destas artes: música, poesía, alimento fecundo da propia pintura: Area en baixa mar. Antes de principiar o concerto as tres grazas -frauta, fagot e violonchelo- buscan a afinación. Seguen a nota que unha serea alada lles ofrece desde o órgano, na outra banda do cadro. Nunha nube, unha artista con lira agarda taména melodía. Esparexidos na ribeira máis instrumentos: dúas cornas mariñas, música primeira. E unha campá quebrada, sinal acústico perdido dalgún barco ou faro, que nunca máis será son salvífico de navegantes. Podo describir case con absoluta precisión os esbozos, o contexto deses días derradeiros nos que foi creado este cadro. Soan as tres da madrugada no reloxo da Caixa de Aforros de Vigo. Tempo de achegármonos á Guinda, casa sempre aberta, na ribeira do Berbés. Na alta noite Urbano Lugrís busca agarimo neste agocho de bohemios. Entrada restrinxida só a aquelas persoas que saben petar na porta cun preciso golpe de cotenos. A señora Fernanda pousa unha cunca de chocolate quente encima do velador. E cada noite, no mármore da mesa, o artista co seu lapis fai agromar un universo de cunchas, barcos afundidos e monstros do mar. Á mañá seguinte tócalle a unha nena -a neta da dona- facer desaparecer a marabilla. A golpe de estropallo van fuxindo peixes e sereas, até deixar o mármore de novo limpiño coma un coral. Coñezo aquela nena. É Lola, fundadora das Cantadeiras do Berbés, e que agora canta no famoso Orfeón Mariñeiro. Moitos anos despois, cun grupo de amigas, foi visitar o museo Quiñones de León. Cando contemplou por primeira vez un cadro, A habitación do vello mariñeiro, do máis profundo do seu ser agromou este salouco: Ai Lugrís, que gran pintor! Canto me fixo traballar! 50 anos do pasamento do gran artista submarino. Efeméride que, por desgraza, ten que ser tamén tempo de reivindicación: Os murais que pintou no restaurante Fornos -rúa dos Olmos da Coruña- seguen a día de hoxe nun estado de absoluto abandono. 1. Balada de los mares del norte, Alvarellos Editora, Santiago de Compostela, 2008. Páxina 40. Compilación da obra literaria de Urbano Lugrís realiza por Olivia Rodríguez González.