O orixinal sobre o tradicional

Hoxe en día Xosé Miguélez é xa parte do patrimonio galego. Algo (alguén) que poderiamos exportar orgullosas, como o licor café ou os grelos. Contradictio (2022) é o segundo disco no que el lidera unha banda. O primeiro foi Ontology (2018) co que gañou o Premio Martín Códax na categoría de jazz e músicas improvisadas, e ambos foron editados por Origin Records (estadounidense). Parece que Miguélez (saxo tenor) non quería limitarse nadiña, e xuntouse con músicos de ben lonxe: co pianista Jean-Michel Pilc (parisiense afincado en Canadá) e cos portugueses Carlos Barretto (contrabaixo) e Marcos Cavaleiro (percusións). Contradictio / Xosé Miguélez / Origin Records / 2022 / 10 pezas / 12 euros Mentres que Ontology foi un traballo máis producido, este Contradictio quere achegarse máis á calor da música ao vivo e foi gravado en primeiras tomas. Ademais, segundo palabras de Miguélez, Ontology tiña unhas composicións máis modernas. Contradictio ten unha creación que se achega máis ao jazz clásico, aínda que nós, na interpretación, non tanto. Outra diferenza fundamental está na instrumentación: no primeiro disco había guitarra, neste hai piano. Chámase Contradictio, en latín, porque se buscaba unha palabra que se entendese en moitas linguas (galego, español, portugués, francés, inglés…). E resalta as diversas linguaxes que eles falan, verbais e non verbais, xa que na música eles abrazan as súas diferenzas como algo moi positivo para enriquecerse uns a outros. Segundo Ontology tiña como fío común unha recollida que Dorothé Schubarth lle fixo á tía avoa de Xosé, neste fai melodías sobre estándares coñecidos de jazz. Por exemplo, coa peza que abre o disco (a miña preferida, por certo), "Meniña": colleu a melodía do tema tradicional galego "Non te namores, Meniña" e colocouno enriba da harmonía dos estándares de "Caravan". A presentación visual do CD físico está a cargo de Paula Solveira e Ana Tenorio e lémbrame moito ao cadro de O camiñante sobre o mar de Néboa de Caspar David Friedrich: a un romanticismo escuro e doloroso. Pero, aínda que a expresiva poida suxerir isto, neste disco hai moita luz. Podemos atopar tanta densidade como minimalismo. Tanta calma coma forza. Tanta luz como sombra. Non podo deixar de mencionar a José Trincado Triqui a cargo da gravación: aló onde aparece o seu nome xa sabemos de antemán que será un traballo ben feito. O que fai que este disco sexa tan guai é a expresividade melódica e harmónica e a fluidez e o contido das composicións.