A elite da música clásica na Mariña

Falamos moi pouco dese pequeno milagre que é o Festival Bal e Gay, cuxa novena edición se está desenvolvendo na Mariña, con entradas esgotadas desde semanas antes de que comezase e cunha programación que moitos eventos con moita maior repercusión mediática quixeran para si. Para cando lean estas liñas, xa terán pasado por diferentes escenarios da Mariña a Real Filharmonía de Galiza, o Cuarteto Armida de Berlín, o contratenor Carlos Mena, o Dúo Del Valle, e o polifacético Andreas Prittwitz acompañado do Lookingback Quinteto. E aínda quedan por chegar a gran pianista Elisabeth Leonskaja, o chelista Pablo Ferrández, o Cuarteto Quiroga e a Orquestra Sinfónica da Galiza, ademais dalgúns concertos extraordinarios que amplían o marco das músicas que se escoitan habitualmente neste tipo de encontros. Son concertos que se poden escoitar en escenarios como o Teatro Pastor Díaz de Viveiro ou o Auditorio Pascual Veiga de Mondoñedo, mais tamén en lugares tan particulares e atractivos como o Pazo do Conde de Fontao ou a Igrexa de Santiago, en Foz, ou na Fábrica de Sargadelos de Cervo. O público xa está habituado a degustar a música desde a proximidade -espacial e afectiva- e a convivir con estrelas do circuíto internacional, que pasan das grandes salas de Viena ou Berlín aos ambientes íntimos da costa, onde poden mesturarse co seu público como se fosen uns visitantes máis dos moitos que frecuentan o lugar nestas datas estivais. Esa proximidade, sen dúbida, é un dos grandes atractivos dun festival que naceu da vontade de democratizar a cultura e, concretamente, a música. O Bal e Gay demostra que Daniel Barenboim estaba no certo cando lle preguntaban sobre o suposto elitismo da música clásica. "A música non é elitista. Os que a controlan, os gobernos e a xente que doa diñeiro privado son elitistas. O problema non está na música, senón na educación", declaraba o director. Na Mariña, todo comezou cando Enrique Rodríguez Baixeras, melómano ademais de pioneiro do cine en galego -foi o director de O documento, de 1974, un filme baseado nun relato de Ánxel Fole, secuestrado pola policía franquista e recuperado 37 anos despois pola asociación cultural Francisco Lanza- organizou uns cursos de música clásica aos que seguían uns concertos que, para sorpresa de todo o mundo, se ateigaban de xente que, a priori, non manifestara nunca un interese especial por este tipo de música. Así, os clixés sobre a música clásica e o seu presunto elitismo foron crebando un por un: a previsión de asistentes para a edición deste ano é de 3.500 persoas. A carón dos concertos, o Festival Bal y Gay ofrece conferencias, concertos didácticos e para público familiar e outras actividades que facilitan o acceso ás obras máis complexas, o que reforza ese carácter democratizador dun encontro que, ademais, se dá nun lugar afastado dos grandes centros da xestión cultural: un duplo éxito que multiplica o mérito dos organizadores. Democratizar o acceso á cultura non sempre é doado: as reticencias a abandonar os moldes tradicionais son moitas e os intentos de desprezar a calidade en aras da "popularidade" poden confundir os obxectivos. Experiencias como o Festival bal e Gay mostran que existen fórmulas que funcionan por explorar.