A música de Chaplin

Á parte do pouco coherente regulamento dos premios da época, a anécdota reflicte o desexo do show business americano por congraciarse de novo cun artista ao que expulsara décadas antes por "comunista". Falar do "Chaplin compositor" segue sorprendendo a moita xente, dado que non é a de músico a faceta máis coñecida do cómico londiniense. E, non obstante, foi un campo onde cumpriu con sobrada competencia os traballos que enfrontou: basicamente, a banda sonora dos seus propios filmes. Charles Chaplin, fillo de actores de music-hall, traballou dese os oito anos no esixente vaudeville da súa cidade natal, e non era, nin moito menos, infrecuente que as persoas que se dedicaban a ese oficio tivesen que aprender a tocar algún instrumento como parte das habilidades requiridas para pórse sobre as táboas. No seu caso, podía tocar o violonchelo, o violín, a frauta e o órgano, todos tocados "de ouvido" mais coa destreza suficiente como para compensar coa intuición a falta de coñecementos técnicos. Xa nos Estados Unidos, Chaplin cambiou o teatro polo cine, cos espectaculares resultados de todos coñecidos. Non tan célebre é o papel que tivo na concepción musical do cinema mudo. O habitual era que a música non fose considerada un aspecto importante dos filmes: adoitaba contratarse algúns músicos que acompañaban a película con pezas xa existentes para "amenizar" a proxección. Chaplin, porén, comprendeu desde o principio a importancia que tiña a banda sonora na recepción do cine e preocupouse de que cada unha das súas obras estivese acompañada por unha partitura composta especificamente para elas. Como non sabía escribir música, tiña que recorrer aos servizos dalgún músico que transcribise no papel o que el executaba, ás veces asubiando. Chaplin soubo entender que a música era un contrapunto necesario para expresar os sentimentos que se mostraban na pantalla e mesmo foi quen -sen unha cultura musical excesiva- de "reinventar" o leitmotiv, a melodía que caracteriza e acompaña unha personaxe determinada, como xa Wagner fixera antes na ópera. O vindeiro 18 de novembro, teremos a oportunidade de comprobar en directo a destreza musical de Chaplin: a Real Filharmonía de Galiza, dentro do programa de Cineuropa, interpretará a banda sonora que compuxo para o seu filme de 1923 The Pilgrim, acompañando a proxección da película. E con broche de ouro: o director da velada será Timothy Brock, un especialista na faceta musical do xenial actor e director e a quen lle debemos a restauración da banda sonora de varios dos seus filmes -Tempos modernos, City Lights, A quimera do ouro...- así como as doutras películas musicadas por autores de importancia: A nova Babilonia, dirixida por Grigori Kozintsev e con música de Shostakovich; Entr'acte, de René Clair con música de Satie ou La Mort du duc de Guise, de Charles le Bargy e André Calmettes, con música de Saint-Saëns.