O Piloto no exército rebelde

En practicamente todos os traballos que ata hoxe se publicaron sobre o senlleiro guerrilleiro antifranquista José Castro Veiga 'O Piloto' recóllese que participou no conflito bélico desencadeado tras o golpe fascista de 1936 a prol do bando republicano, concretamente na arma de aviación, e que sen solución de continuidade foi dar cos seus ósos á cadea tras un consello de guerra que o mantivo encarcerado entre 1939 e, aproximadamente, 1943. Recobrada a liberdade e vinculado xa ao Partido Comunista de España, traballaría como enfermeiro camuflado nun hospital da capital, até que decidiu regresar a Galicia ao ter noticias de que o andaban buscando. Un informe da Garda Civil atopado nun dos múltiples sumarios abertos a Piloto cando xa é un proscrito de primeiro nivel, confirma que se botou ao monte o 20 de agosto de 1945 ao ter coñecemento de que era reclamado dende un Xulgado de Madrid, engadimos que por un delito de furto polo que estivo recluído na cadea central de Santa Rita en Carabanchel Baixo entre o 12 de xuño e o 21 de agosto de 1944. O citado informe anuncia que, até o momento da súa fuxida, residía novamente na casa familiar dedicándose, como antano, a traballar unha propiedade en calidade de caseiros, se ben volvemos engadir que no momento de abandonar a cadea el mesmo asegura que queda a residir na rúa Conde duque nº52 de Madrid. Constatamos que é verídico que José ingresou na aviación en 1935, consignándose como data da súa filiación o 13 de febreiro de 1935, e que se dirixiu ao aeródromo de Cuatro Vientos, onde quedou de instrución. Case un mes despois, o 11 de marzo, prestou promesa de fidelidade á bandeira ante o Batallón de Minadores nº1 en Campamento-Carabanchel, sendo dado de alta na instrución ese mesmo día. Durante case ano e medio prestou servizos na 1ª Escuadra de Aviación até que, o 18 de xullo de 1936, quedou en zona vermella. ‘O Piloto’, o último guerrilleiro Porén, nova documentación durminte achada en organismos oficiais que a custodiaban na agarda de que se revisara a dita verdade histórica, mais non documentada, permítenos poñer en evidencia parte da historia do Piloto a partires dese intre. Castro Veiga, efectivamente, viuse sorprendido polo golpe rebelde en Madrid e loitou a prol da República até que se produciu a súa evasión nos estertores do conflito bélico, tal e como se di textualmente, “evadido de la zona roja". Coa guerra totalmente perdida e máis que asegurada a vitoria dos rebeldes, José liscou en data 21 de febreiro de 1939, é dicir, pouco máis dun mes antes de que se dera oficialmente por finalizada a contenda. Un informe de 1942 desvélanos que José prestou, pois, servizos na 2ª Bandera de FET y de las JONS de Cáceres e que, tras ser licenciado, fixou a súa residencia en Madrid, en concreto na rúa Francisco Ricci nº16, 3º dereita A. Desde alí reclamou, en data de 27 de xuño de 1940, un certificado que acredite, “el tiempo servido en dicha Arma de Aviación antes del Glorioso Movimiento Nacional para justificación del licenciamiento”. O Tribunal Militar Territorial I, pola súa banda, onde se custodian os sumarios da praza de Madrid, arroxa resultados negativos ao tentar pescudar algunha causa do noso home: non aparece ningún proceso instruído contra José Castro Veiga. Tamén o rastrexo no “Registro Central de Penados y Rebeldes”, dependente da Dirección General de Prisiones do Ministerio de Justicia, viría confirmar a inexistencia da dita documentación. Segundo esta fonte, a Piloto non se lle incoa ningún sumario anterior a 1945, e moito menos na praza de Madrid. A morte de José Castro Veiga ‘O Piloto’ (I) Que significado ten este achádeo na traxectoria antifascista de Piloto? Desde logo, apliquemos ou non o filtro da comprensión benévola, este feito non o inhabilita como antifranquista nin como loitador, xa que está máis que constatado e contrastado que durante case vinte anos o resistente combateu ao réxime coas armas na man. Ben é certo que amosou ao longo da súa estadía no monte unha faciana moi controvertida o protagonizar accións moralmente discutibles, como cando o 11 de xaneiro de 1947 deu morte ao confidente que facilitara a caída de Emilio Golás, Dositeo Díaz López e da súa dona Dolores Rey Somoza, diante de Manuel, o fillo do matrimonio de tan só dous anos de idade. Ben é certo que, mitomanías á marxe, todos en maior ou menor medida temos luces e sombras nas nosas traxectorias vitais. A morte de José Castro Veiga ‘O Piloto’ (II) Ben é certo tamén que outros guerrilleiros loitaron no bando franquista, como Emilio Pérez Vilariño ou Carlos Allegue Caruncho, este último recompensado incluso coa Medalla da Campaña 1936-1939, ou na División Azul, como Germán Darriba Cabezal. Mais o feito de imaxinar a Piloto desertando dos seus ideais, probablemente coa lexítima pretensión de salvar a vida nunha altura na que nada valía, ten un efecto simbólico demoledor. E iso por que? Porque o Piloto foi un símbolo para moitos antifranquistas, tanto polo que significou a súa traxectoria representada nesa morte tan tardía con aroma a bolas de alcanfor, como pola súa forza, carisma e pegada entre as xentes que o coñeceron, o idolatraron ou o temeron.