Un edificio para o Reino de Galicia

A Exposición Iberoamericana de 1929 (EIA) tivo lugar en Sevilla e, naquel intre, configurou un destacado evento internacional promovido pola ditadura primorriverista para enxalzar o territorio español, a través das súas diferentes identidades, xuntamente coa Exposición Internacional de Barcelona. Ambos os dous certames derivan dun proxecto político que tiña unha finalidade propagandística do réxime que impulsou a participación das distintas rexións para amosar a súa riqueza cultural e o seu potencial coas miras postas na promoción xeral. A participación galega artellouse a través das catro deputacións provinciais que costearon os gastos inherentes á construción e dotación do edificio, inicialmente orzamentado en 300.000 pesetas, cuxa localización privilexiada no recinto: na praza dos Conquistadores con 700 metros cadrados de ocupación, tamén lle daba moita visibilidade. Preto estaban outros once edificios rexionais. Foi inaugurado con atraso: o 2 de novembro de 1929, coa presenza do rei Alfonso XIII e a raíña Victoria Eugenia, meses despois da apertura da exposición. Certamente, a súa construción foi un camiño cheo de dificultades, sobre todo organizativas e económicas, onde a Deputación da Coruña levou a iniciativa e o peso principal da xestión. Concibido polo arquitecto coruñés Miguel Durán-Loriga, inspirábase en edificios barrocos composteláns e nos pazos O pavillón galego O pavillón do Reino de Galicia, co seu historicismo estético, ía en sintonía coa corrente rexionalista imperante. Concibido polo arquitecto coruñés Miguel Durán-Loriga Salgado, inspirábase en edificios barrocos composteláns e nos pazos. Esta proposta edilicia, de claro protagonismo neobarroco, obtivo a Medalla de Ouro en 1930, pero non resultou suficiente motivo para conservar o inmoble. A iniciativa de ofrecer a súa cesión á cidade hispalense como Centro galego ou similar destino tampouco callou, e ao estar construído en terreo privado, procedeuse, cando non quedaba máis remedio, á súa tardía demolición xa ben rematada a EIA. O contido devolveuse aos seus propietarios no caso de préstamos ou depósitos, repartindo o resto dos bens mobles entre as deputacións que o costearon. Así pois, foi unha mágoa a desaparición dun patrimonio inmoble de grande interese, porque outros construídos daquela en propiedade municipal aínda se conservan hoxe en día en Sevilla, xunto con monumentos e mobiliario urbanos realizados entón. Patrimonio cultural O pintor Francisco Lloréns Díaz foi nomeado director artístico, encargado da decoración e contido, e presidente da Comisión Organizadora do pavillón de Galicia. Outro artista, Francisco Vázquez Díaz, alias 'Compostela', traballou como rexedor/xerente do pavillón. O programa decorativo interior potenciaba claramente o feito xacobeo e o noso patrimonio cultural, incluíndo unha recreación do interior dunha casa aldeá tradicional no anexo acaroado ao seu xardín traseiro. A distribución do corpo principal incluía dous andares. Na planta baixa situouse o vestíbulo/distribuidor, unha biblioteca con libros antigos de gran valor e a sala de Turismo con información de todo tipo, xunto cunha importante mostra do cartelismo galego representando as principais vilas e cidades galegas, realizados por destacados artistas da época: Bujados, Lloréns, Suárez Couto, Camilo Díaz Baliño, Carlos Sobrino, Maside, Martín Echegaray, Federico Rivas, Juan Luis, Arturo Souto, Castro Gil, Maximino Ramos, Requejo… que, xunto cos frisos pictóricos, constituíron unha destacable herdanza artística. Tamén se organizaron múltiples actividades: a proxección da película Un viaje por Galicia (rodada en 1929 e impresa polo fotógrafo Alonso) a Semana de Galicia, en maio de 1930, ou a representación da ópera El mariscal con letra de Cabanillas e Villar Ponte e música de Rodríguez Losada, foron as máis salientables. A realización de dous Congresos Internacionais sobre a Exposición Iberoamericana (Cieia 2018 e 2021) e a posterior publicación, pola editorial da Universidade de Sevilla, de todos os traballos presentados, deu en dedicar, recentemente, un volume a Galicia. Visión, presencia y mensajes, coordinado por Amparo Graciani con aportacións de investigadoras da Universidade de Santiago, do Museo Provincial de Lugo e na terceira parte, artigos en relación coa teoría da orixe galega de Colón. Preto do centenario da EIA, estamos a valorar o legado patrimonial que supuxo este evento para Galicia, contribuíndo á súa recuperación e contextualización.