'Ave del Mar', primeira entrega do coleccionábel 'A historia marítima baixo as nosas augas'

Sobre as 12 da mañá do 10 de novembro de 1956 o pesqueiro de Tirán (Moaña), Quitín, arribaba ao peirao do Real Club Náutico de Vigo con dous cadáveres e dous grandes anacos de madeira a bordo. Os corpos sen vida destes dous homes foran atopados nas inmediacións das praias de San Martiño e na dos Viños, nas illas Cíes. De contado o xuíz da Comandancia de Mariña de Vigo, fíxose cargo dos cadáveres dos mariñeiros, ordenando o seu traslado ao depósito de Pereiró e instruíndo as pertinentes dilixencias ao tempo que o propio comandante de Mariña, ordenaba partir á lancha V-12 para prestar auxilio aos posíbeis náufragos. Sospeitábase, polo lugar onde foran atopados os dous grandes anacos recuperados do casco do barco sinistrado, que o naufraxio podería situarse nos baixos do Príncipe, a carón da Punta Galera, moi preto do Freu da Porta, canle existente entre a Illa de San Martiño e a do Faro, no arquipélago das Cíes. O reloxo de Francisco Nogueira Iglesias, patrón de costa do pesqueiro de Moaña, Ave del Mar, estaba parado ás 7:40 horas, cando o seu cadáver xunto ao do mariñeiro Manuel Eiroa Santomé, foran recuperados pola tripulación do Quitín, no medio dun forte mar de fondo. Os mariñeiros máis curtidos neste duro oficio, afirmaban que o feito de que só aparecesen nun primeiro intre estes dous cadáveres probaba que eran os dous homes que ían de garda na ponte, mentres os restantes 24 tripulantes irían durmindo, descansando no rancho ou nos sollados do propio barco, cando este se dirixía xa a porto a descargar as capturas. É moi probábel que pola brétema que envolvía o abrente, os dous malogrados mariñeiros que ían precisamente nese intre de garda na ponte, non advertisen a presenza dos arrecifes, e o barco colidise fortemente con eles, esnaquizándose e índose a pique de contado. Mentres, na propia vila de Moaña, os veciños partillaban nas rúas as súas conversas, tentando coas súas suposicións obter as causas deste arrepiante naufraxio. Os aparellos doutros barcos que agardaban no porto a ser izados a bordo dos seus respectivos pesqueiros para saír a faenar, foran retirados polas súas tripulacións. Bandeiras de barcos, concello e pósito moañés, ondeaban xa a media hasta. Crespóns negros comezaban a pendurarse de mastros, fiestras e varandas… Moaña, que a mesma mañá do 10 de novembro celebraba o seu mercado, foise sumindo nun silencio sepulcral, cando as primeiras novas da traxedia chegaron dende Cangas. Mentres, familias e amigos que agardaban a arribada do Ave del Mar para as 11 da mañá, choraban o terrible tributo cobrado polo mar. Nas primeiras horas da tarde, o Gobernador Civil interino, Luis Suárez Vence, na compaña de Francisco Pérez Crespo, alcalde de Marín e que acudía a Moaña en representación do presidente da Deputación de Pontevedra, xunto ao rexedor local, o señor Ferradás, compareceron para dar o pésame ás familias e prometerlles as rápidas axudas para cobrar seguros e subsidios polo falecemento dos seus familiares. Ademais, o señor Ferradás, alcalde moañés, suspendía as festas do patrón da vila e decretaba un día de loito oficial. Funerais e rescate dos corpos O día 11 de novembro comezaban a ser oficiados funerais polas vítimas do pesqueiro moañés. O día 12 arribaba dende Ferrol a bordo do minador Júpiter, o Capitán Xeneral do Departamento Marítimo de Ferrol, o almirante Regalado, para presidir os funerais polos mariñeiros do Ave del Mar que se ían oficiar na igrexa parroquial de Moaña, polo cardeal Quiroga Palacios. A lancha da comandancia de Mariña e outras embarcacións pesqueiras proseguirían na procura de tripulantes do Ave del Mar, na zona das Illas Cíes comprendida entre a Punta Galera e o Pau da Bandeira, onde se sospeitaba que podería estar o barco afundido a uns 16 metros de profundidade e dentro do seu casco, a meirande parte dos corpos dos malogrados mariñeiros. Os mergulladores da Armada Española pertencentes a base naval de Marín cos seus rudimentarios equipos de mergullo con escafandro, non acadaban moverse doadamente coa forte mar de fondo e tiveron que desistir nas tarefas de busca dos corpos dos mariñeiros desaparecidos, tras tentalo no decurso dunha semana. Finalmente, o equipo de mergulladores do norteamericano John Potter, dotados con mellores e modernos equipos de mergullo autónomo, os cales se atopaban na ría de Vigo e nas Cíes, na procura de pecios da Frota da Prata española de 1702, participaron altruistamente a bordo do seu barco o Dios te guarde, nos labores de rescate dos corpos dos malogrados náufragos, a pesares de que o pai do patrón de costa falecido no naufraxio do Ave del Mar lles ofreceu a suma de 2.000 pesetas por cada corpo que rescatasen do mar e o trouxesen a porto metido nun cadaleito. Foron estes buzos os que a tarde do 17 de novembro rescataron once cadáveres, atopados polo fondo uns preto dos outros, no medio das axitadas e perigosas augas, padecendo fortes correntes na contorna da Punta Galera, sendo izados á lancha da Armada española V-12 que os trasladaría ao porto de Moaña, onde arribaría as 21.00 horas. No fondo e no lugar indicado, o equipo de cinco mergulladores de Potter localizou os restos do barco, entre eles o eixo de cola e a súa hélice coas súas pas rachadas, o que proba que o barco ía navegando no intre de colidir cos arrecifes da illa de San Martiño. O 23 de novembro, e tras varias xornadas de mala mar, o equipo de mergulladores de John Potter, rescata o duodécimo cadáver. Tratábase do corpo do mariñeiro, Balbino Vázquez Gentido, que foi identificado porque aínda conservaba entre as súas roupas a carteira con 50 pesetas e 20 céntimos e o seu carné de identidade. O día 27 son rescatados outros dous corpos totalmente irrecoñecíbeis e nos días seguintes outros nove, até sumar un total de 23 cadáveres rescatados. Ave del Mar, pesqueiro de casco de madeira con base no porto de Moaña, tiña 12 metros de eslora, 14 toneladas de desprazamento e matrícula de Cangas, folio nº 4048 da 3ª lista. Había pouco tempo que se lle instalara un motor novo. Levaba a bordo no intre do naufraxio 26 homes de tripulación que pereceron integramente no tráxico naufraxio do seu barco. O pesqueiro Ave del Mar era coñecido como 'A Jata de Leta', alcume que lle deu a familia que o construíu. Tripulación Os 26 membros da tripulación do Ave del Mar, eran naturais da propia vila de Moaña e das súas parroquias lindeiras, agás Atilio Entenza Padín que era de Cela (Bueu). As súas mortes deixaron 16 viúvas e 32 orfos. O único cadáver que nunca apareceu, foi o do armador e patrón de pesca, José Pérez Rodríguez de 36 anos, casado e cunha filla de 9 anos, pertencente a unha familia moi coñecida no Morrazo, que ademais de dedicarse á pesca sendo armadores de barcos, tiñan cines en Moaña e Cangas. Tres mariñeiros da tripulación do Ave del Mar ficaron en terra o día anterior por diversos motivos, salvando deste xeito a vida: Manuel Paredes Gestido, Francisco Santomé Sansegundo e José Sella Rubial. A cruz de punta Galera Instalaríase o 31 de xullo de 1958 unha cruz de cemento na Punta Galera, na parte noroccidental e abrupta da illa de San Martiño, en concreto na pequena meseta que ofrecía o lugar do Pau de Bandeira, á memoria dos náufragos do Ave del Mar. Dita cruz é ben visible dende todo o Freu da Porta e dende unha parte da illa de Faro e ten unha inscrición que reza: “En memoria de los 26 tripulantes del pesquero Ave del Mar, que han perecido aquí en la madrugada del 26 de noviembre de 1956. Esta cruz se coloca por iniciativa de los pescadores de Moaña y con el auxilio de otros organismos y de los familiares de las víctimas.” Cóntase que esta cruz (na súa placa está gravado o 26 de novembro como día do naufraxio, cando realmente foi o 10) foi erixida grazas á perseveranza de Eduardo Pérez Calvar, pai do malogrado patrón de pesca do Ave del Mar.