Isabel Algarra, galega de Xaén

Naceu galega en Madrid. Andaluza de Xaén, a terra dos "aceituneros altivos" que escribiu Miguel Hernández, fixo súa a nosa patria alá pola década dos anos 20, da man do seu compañeiro da vida e da loita Xosé Ramón Fernández Oxea. Non residiu na Galiza máis de cinco anos, partidos entre Ourense e Lugo, mais como galega e por galega aprendeu e falou o noso idioma, militou no Partido Galeguista. Sabela Algarra rexistra o libro de afiliados da organización, asinou cantos chamados e manifestos elaboraron as mulleres nacionalistas, foi apartada durante catro anos do seu posto de traballo como funcionaria da administración de xustiza por "ideas separatistas", exiliouse canda o seu "Ben-Cho-Shey", seguíndoo no desterro, en Cáceres e Madrid, e alí aínda seguiu a exercer de galega, segundo as súas propias palabras en carta a Ramón Piñeiro, desde que "me nacionalicei como tal o 30 de xuño de 1930, o día que contraín matrimonio co meu Pepe Ramón". Foi unha militante multiusos, foi a lavandeira que se fixo cargo do roupeiro dos detidos, foi a cociñeira que facía chegar todas as semanas á cadea comida para os catro, foi o correo que sacaba e metía cartas familiares, correspondencia orgánica ou directrices. Foi a man de santa dos presos nacionalistas. Encadeados en 1946 os dirixentes do Partido Galeguista Ramón Piñeiro, os irmáns Saco e Evaristo Mosquera, aproveitaba a coincidencia no segundo apelido co de Láncara para facerse pasar por curmá do primeiro, e o seu traballo como funcionaria do poder xudicial remata por converterse na trabe mestra do grupo de apoio aos patriotas presos que dirixía Ben-Cho-Shey e que financiaban principalmente o Álvaro Xil e o Fermín Penzol. A nosa galega andaluza foi unha militante multiusos, foi a lavandeira que se fixo cargo do roupeiro dos detidos, foi a cociñeira que facía chegar todas as semanas á cadea comida para os catro, foi o correo que sacaba e metía cartas familiares, correspondencia orgánica ou directrices. Non houbo semana, neses catro anos que tardou o último dos presos en saír, que Algarra non pisase o cárcere. Non tiña máis forza que a do patriotismo. Xosé Bieito Abraira que visitou ao "Ben-Cho-Shey" en Madrid en 1950, no seu informe ao Consello da Galiza, referiuse impresionado a este episodio da militancia de Algarra afirmando que "Non é galega; pero canto paisano vai á cadea por actividades patrióticas perto da Vila do Oso e Madroño, conta coa súa axuda desinteresada, tenra e heroica. Aos nosos presos non lles falta nunca nada grazas a súa astucia e dilixencia". "Facéndose irmá dos galeguistas unhas veces, prima outras e amiga sempre", continúa Abraira, "logra introducir aos nosos patriotas na cadea o cariño e axuda dos que teñen aínda a ilusión dalgunha liberdade na gaiola enorme que demarcan hoxe os límites da península. Este asunto dos nosos presos e tamén consolador saber que son os que máis axuda reciben en todas os ordes: alento, adhesión e cariño no espiritual e patriótico no material, deica onde o permiten as circunstancias e artes desta magnífica dona que os coida, e entrégalles roupa, tabaco, víveres, etc.". Morreu galega en Madrid. A súa vida foi loita, loita tamén pola familia tras a morte do seu irmán en 1942, en Xaén, e da súa irmá, en Soria, en 1951, que a obrigou a facerse cargo de facto dos fillos e fillas dos mesmos, loita pola filla, aquela Mabeliña cantada polos máis galantes poetas galegos que hoxe reside en Alacant; loita polo Pepe Ramón contra unha enfermidade que rematou por vencer, loita contra as dificultades económicas que non remataron por aliviarse e loita, tamén, pola súa condición de derrotada naquela ditadura. A vitoria sempre é dos que dedican a súa vida ao triunfo do ideal, e Isabel Algarra López esta connosco porque é exemplo resistente de comportamento ás duras, porque é lealdade nos principios fronte ás tentacións de coller o atallo, porque é camiñante no deserto que sabe que non hai travesía longa se as conviccións son certas, porque é vitoria do ideal e non ideal da vitoria.