A vella Coruña resistente

A historia das clases populares escríbese poucas veces na forma de grandes xestas. Pequenas vitorias e actitudes resistentes, moitas veces flanqueadas tamén por derrotas que sedimentan o camiño da experiencia e da resistencia, dan cabida tamén ás culturas do colectivo e ás historias modestas pero cargadas de simbolismo. Entendemos que esta é unha das formas de entender a cuestión histórica que Xerais pretende abordar a través da colección "Pequena Memoria", dirixida por Eva Mejuto. Un punto de vista que tamén pode ser unha oportunidade para virar o ton de laio e vitimización que moitas veces dominou este tipo de escritas para permitir que poidamos ler tamén o noso pasado en parámetros positivos, capaces de construír resistencias futuras. A nena lectora /Manuel Rivas (il. Susana Suniaga) / Xerais / 2021 / 40 páx / 15,75 euros papel - 7,50 epub Cando menos, este é o ton que domina este breve conto de Manuel Rivas ilustrado por Susana Suniaga, cun traballo notábel que supón outra voz a dialogar coa historia do escritor e que non renuncia a xogar co simbólico e deitar unha ollada moi particular sobre as paisaxes deste. A cidade da Coruña, tan querida e relevante na obra de Rivas, amósasenos aquí nun momento convulso. O ano 1909 coincide cun momento de reivindicacións reprimidas polas forzas do Estado, que conviven ademais con eventos históricos como a Guerra de Marrocos, especialmente dolorosa para as clases baixas, que a nutriron de efectivos que non tiñan, moitas veces, a fortuna de regresar con vida. Nese contexto é que acontece a historia da nena lectora, parte dunha familia humilde que ten que conquistar, primeiro, o dereito á educación polo método de finxir ser un cativo e que, despois, acabará sendo acollida como lectora polas operarias da fábrica de tabacos. O dereito á cultura ou o dereito a soñar entre as liñas de Charles Dickens, Víctor Hugo, Pardo Bazán ou Curros Enríquez aparece como unha das loitas menos recoñecidas dos humildes, e que porén, nutre a parte máis importante do resto das reivindicacións. A brevidade desta peza de Manuel Rivas é unha das súas virtudes e faina encaixar con comodidade no formato de álbum ilustrado. Aínda que o ritmo da trama parece precipitado por momentos, e moi condensado no final, son pexas facilmente desculpábeis sen pensamos no colorido deseño que o autor nos ofrece dun momento histórico moi concreto. A Coruña de comezos do século XX resignifícase ante a figura da nena que le para as traballadoras da fábrica e mantén a chama dunha cultura capaz de erguer a dignidade dos humildes.