Ursos e derrotas

Durante moitos anos a literatura galega foi unha literatura de relatos. O contexto sociolóxico e político non permitía máis que achegas á narrativa curta, facendo da novelística unha sorte de animal mítico que só aparecía moi de cando en vez polas nosas fragas de letras e libros. Non deixa de resultar curioso que o relato curto acabase sendo, nos nosos días, o verdadeiro produto exótico dun contexto literario pregado á produción editorial de novelas, posibelmente nun dos momentos históricos nos que este formato está máis cuestionado desde algunhas correntes literarias. Instrucións para matar un oso / Suso Bahamonde / Belagua / 2021 / 97 páxinas / 15 euros Parece que foi Borges quen dixo que o formato da novela carecía desa marca universal e atemporal que nos permitiría acreditar na súa lonxevidade máis alá dunhas poucas décadas. Si a posuían para o arxentino o poema e o relato, que acompañaran á humanidade desde a noite dos tempos e estaban chamados a seguilo facendo até o final destes. Non sabemos se ese aciago destino da novela é certo, pero si que é verdade que a narrativa que Suso Bahamonde nos ofrece neste libro de relatos está chamada a perdurar e servir como unha especie de pulso da nosa existencia contemporánea. O autor, ao que só coñeciamos como un dos poetas vinculados á poesía dos 90, demostra ter moito que dicir no seu debut narrativo. Trátase de nove relatos de distinta lonxitude, desde o formato longo até o que xoga a deixar a páxina inicial sen encher, achegándonos á micronarrativa. Concibidos desde un punto de partida clásico, o máis interesante da maioría destas narracións é como seguen unha estrutura convencional de tensión crecente para ila traizoando mainamente. Xogando entre a vangarda e unha simboloxía complexa, os contos de Suso Bahamonde esconden o final climático agardado para obrigarnos a dar un rodeo que, de algunha maneira, acaba por iluminarnos tanto ou máis ca este. Dosificación minuciosa da tensión narrativa que, polo xeral, vai acompañada dunha ambientación fascinante, como no relato que dá título ao libro. Pode que o menos orixinal desta obra sexa o recurso ao relato das derrotas e os seus tópicos, que mesmo así aparecen enfocadas de formas que gardan un cuestionamento aberto. Fracasos entre os que vemos sempre o destello da esperanza, vitorias pírricas que serven para redimir un personaxe e que ás veces xustifican toda a estrutura dun relato. Unha colección de contos para atoparnos co inesperado e que, como un urso ao que tumbar a coiteladas, agarda por nós, ofegante, no medio do mato.