Palimpsestos espaciais

Ultimamente estanse a explorar nos estudos literarios as cartografías textuais. Non é máis (nin menos) que aproveitar novas ferramentas, tamén dixitais, para establecer os vencellos entre produtos culturais a través das conexións no espazo. Un mapa onde se gravan as redes, outro concepto moi contemporáneo, que suxeitan os desprazamentos cognitivos da estética. Neste sentido Atlas retrata moi ben o seu tempo, o que supón un dos méritos da obra. Atlas | Alba Cid | Galaxia | 2019 | 80 páxinas | 12 euros Proponse unha viaxe a través de seis capítulos, nomeados cada un deles como o ciclo dun dos continentes, e un epílogo que enceta o título coa palabra "ensaio" que, de maneira transversal, convértese nunha autopoética. O periplo da aventureira só se pode afrontar desde a pluralidade de voces e textos. De aí que se inclúan, desde o punto de vista da imaxe, fotografías, gravados, mapas ou debuxos propios da antropoloxía. A propia cuberta é unha declaración de intencións. Desde o punto de vista discursivo, teñen cabida instrucións propias dun manual, anotacións nas se indica como hai que recitar os versos, cancións de berce, citas, apócrifos, cartas, choivas de ideas e un longo etcétera que pasa pola descrición enciclopédica. De feito, a Wikipedia non deixa de ser unha cartografía dos coñecementos sobre o mundo. Tanta hibridación e movemento só poden andar a cabalo entre a lírica e a narración, outra constante da poesía última, e entre os mitos de oriente e occidente que se afrontan desde unha postura descolonizadora: "pequena occidental, / confías nas historias das palabras". A cita remite á voz da viaxeira que acaba impoñéndose na lea polifónica para xestionar o fluxo de información que levan os textos que carga na mochila, tan variados como as terras que percorre. Xa nacemos nun territorio marcado pola mestizaxe, desde que bebemos té ou ollamos as camelias pola fiestra. Tamén desde que lemos e construímos a percepción que nos relaciona coa realidade, que non pode prescindir xa do espectáculo, das "imaxes dos turistas que bourean detrás das balsas bebendo sake". A tendencia filolóxica de Atlas lembra outras propostas, entre elas a de María do Cebreiro. Pero neste caso incorpórase un tratamento renovado do espazo en movemento, tamén do espazo emocional, que usurpa o protagonismo do eu e que permite posicións lectoras diversas e moi suxestivas, sobre os percorridos múltiples que nos cruzan.