O guía do amo

Tras debutar como novelista na nosa lingua hai algo máis dun ano, Belagua volve editar unha obra narrativa de Luz Darriba. Xoguetes para nenos cegos preséntase como unha auto-tradución da autora dunha peza aparecida en castelán en 2015, porén a súa reencarnación para unha nova vida en galego non deixa de ser unha boa noticia. Tamén abona a idea de que Luz Darriba garda aínda sorpresas literarias que van máis aló da súa longa traxectoria no mundo da arte, seguramente o eido no que máis coñecida resultaba para o público. Xoguetes para nenos cegos é unha novela breve artellada nunha dinámica bastante pouco explotada dentro da literatura galega. Seguramente habería que retrotraerse a unha narrativa tan disímil como a de Cunqueiro para lembrar un exemplo autóctono no que a relación entre amo e servo funciona como punto de partida e mesmo como elemento vertebral. Porén, non hai neste argumento nada que recorde a mundos señoriais perdidos cun aire fantástico. A relación entre amo e servo é das que se traman sutilmente en contextos políticos adversos, algo que dá unha dimensión profundamente simbólica a toda a trama construída pola autora. Xan, o fillo cego dunha rica familia que pertence ademais aos vencedores da Guerra Civil, escolle, case como un capricho, a guía e compañía de Xosé, un cativo da súa idade de procedencia social moito máis humilde. A novela, narrada ao xeito das memorias de Xosé, cóntanos este servizo, tan informal como intenso e duradeiro no tempo, no que fai de compañeiro de xogos, cómplice, guía e tamén vasalo dunha persoa que ademais destaca pola súa particular intelixencia. Entre ambos, técese unha intensa relación de mutua necesidade que tamén se irá tinguindo pouco a pouco de rancor e vergoña. A cegueira de Xan permite que Xosé goce de cousas ás que non tería acceso doutra maneira, e por iso mesmo leva mal a destrución que este exerce contra moitos destes obxectos. Da mesma maneira, a distancia social e ideolóxica dos mundos de ambos vaise facendo cada vez máis patente e a necesidade que teñen un do outro vai configurándose como unha pesada carga. Avanzando cara ao final da obra, é case imposíbel que a imaxinación non nos faga evidente a forza metafórica que os dous personaxes teñen colocados no escenario da posguerra. Eivas conxuntas trazadas na mesquindade dunha relación xerárquica, estabelecidas nun mundo de vencedores e vencidos onde é normal tratar as persoas como obxectos ou como botíns dunha guerra antiga.