Máis retranca e pouco sentidiño

O título do epílogo é unha declaración de intencións: "Así se fixo a poesía". Nada máis que dicir ao respecto. Ou si. Que tivese antes unha existencia teatral, que inclúa algún fragmento en prosa que se aproxima ás Cousas de Castelao ou que se coen textos documentais non lle quita o poético. Ademais hai versos, hai ritmo, hai a fluidez propia do recitado. E sobre todo hai ludismo: a linguaxe xoga cos conceptos para que brillen doutro xeito. Incluso nas sombras. Uralita / Iria Pinheiro e María Lado / Cuarto de inverno / 2020 / 15 euros / 88 páxinas O segundo desafío ten que ver coa composición. A catro mans, dúas de alguén que vén do mundo do espectáculo e outras dúas dunha escritora, tamén moi acostumada ao contacto co público. Parece que é un costume á moda. Nos últimos meses viron a luz Partituras, de Xoán Carlos Domínguez e Mercedes Queixas e a recente Quérote canto, de Baldo Ramos e Eva Veiga. Mais é certo que ten o seu aquel. No caso de Uralita a mestura de dúas autorías pertencentes a eidos distintos agradécese especialmente. A propia elaboración do libro, coa estada á vista, é xa unha performance. As referencias a un auditorio que ten que participar, non só ler, tamén. O mundo da uralita énos ben coñecido, aínda que sosteña a contradición da tella. As autoras podían poñerse tremendas para falar de ecoloxismo, de autoodio ou da integración da cidade e a aldea. Pero mentres as netas roen a rabia, os cascallos pavimentan o territorio da avoa cherokee que anda firme co equilibrio das colonizadas. O tema non é novo, mais é mellor reciclar a carraxe á galega, a través do humor. Velaí unha forza. Outra é a técnica construtiva. Igual que se amorean anacos de refugallo, nunha acumulación acapitalista, a enumeración repetitiva de elementos vólvese útil na progresión. Líganse uns textos con outros a través dun motivo e as súas variacións nun desenvolvemento conceptual e estilístico que se podería chamar dedutivo. Así, tanto se pasa nun mesmo poema do foguete á frecha do indio e despois ao pau polo que sobe a tomateira, como se encadean tres textos aparentemente inconexos a través da aseveración nihilista do "non entendo nada". Deste xeito os fragmentos teñen sentido na súa orde, se nos acorda volver utilizar as cousas. Aínda que só sexa para entender o caos que se acubilla debaixo da "Tella do país, pura publicidade. O ceo do país está podre do amianto". A heterodoxia non quita o poético nin o crítico. Aproveitemos, como se aconsella, para berrar.