Loitando sempre

Oculta esta perspectiva ao autor que desenvolve o máis importante da súa traxectoria no fragor da escrita xornalística, e tamén un exemplo emblemático do que poderíamos chamar a resiliencia do ideario galeguista baixo o franquismo. Estampas desde o val. Artigos xornalísticos 1901-1963 / Manuel García Barros / Galaxia / 2020 / 204 páxinas / 19,40 euros Sen recorrer á emigración nin ao exilio, o estradense mantén unha dignidade e unha clarividencia admirábeis ante a ditadura, ademais dunha xenerosidade e bo humor que afloran de forma especial durante o seu encarceramento no ano 1955, cando contaba oitenta anos. A dupla narración dese acontecemento, a través dunha carta escrita en prisión e un relato dos recordos uns anos despois, teñen unha presenza especial neste volume. Dicir que o trataron ben, que algúns presos coñecían a súa obra e que entre todos o alcumaron, por motivos obvios, de "avó" déixanos unha imaxe moi pouco coñecida da represión que sufriu o galeguismo, e tamén unha forma igualmente inesperada de como se afrontou en ocasións. Tamén da súa extensión que, en data tan tardía como a metade dos cincuenta, consideraba perigoso un ancián que escribía en lingua galega. Non é o único detalle de interese. Carlos Loureiro Rodríguez e Xesús Domínguez Dono, que xa nos ofreceran en A pluma insubmisa outra reunión de ensaios do estradense o ano pasado, recollen nesta nova colección un arco temporal amplo e representativo. A pluma de García Barros está tinguida moitas veces dese amor esaxerado polo folclore e a paisaxe tan habitual do primeiro galeguismo. Porén, se sabemos desculpalo, teremos un retrato profundamente fiel do que era a realidade galega daqueles anos, lonxe de idealizacións e do eterno ton saudoso doutros autores. Así, ademais de recordos a escritores finados, celebracións da gaita e o coro ou o relato de excursións por lugares emblemáticos, García Barros ocúpase tamén do problema do acceso á educación dos obreiros, da perigosa proliferación das armas de fogo entre a xuventude galega e á cuestión, sempre de fondo, do galeguismo, os seus símbolos e a loita por unha autonomía que pouco tiña que ver coa de hoxe. E é xusto nestas dimensións máis políticas onde ás veces parece que o tempo non correu e mesmo podemos xogar a ler algunhas das opinións de García Barros en clave actual, como produtos xornalísticos perfectamente aplicábeis a un tempo onde a loita tenaz, mesmo a máis modesta, continúa sendo necesaria para procurar o futuro dunha terra que segue a merecer algo máis que a escuridade das cadeas.