Limpar fóra dos papeis

Así, entre a didascalia da primeira páxina e a da última desenvólvese un monólogo a cargo dunha muller que se dedica á limpeza de casas. Sen dereitos, sen contrato, mesmo sen identidade a ollos dos demais. Non se lle recoñece o estatuto de suxeito porque é o exemplar dunha serie: "son unha fregona / son papel hixiénico / un robot de cociña". MalcriadaSther / F. Carrodeguas / Positivas / 2020 /10 euros / 72 páxinas A obxectualización é unha técnica axeitada para achegarse ás "criadas", denominación que reforza o poder, mesmo de designación, que exercen as "amas", pero resulta así mesmo eficaz para amosar a anomalía de constituírense en personaxes interesantes para a lírica. A poesía social foi permeábel ás inxustizas sufridas por obreiros ou labregos. Incluso por labregas. Todos tratados como suxeitos políticos aos que se lle concedía a posibilidade da subversión. Pero poucas veces se incluía a casta das mulleres que limpan, case todas en negro, o que as incapacita para protestar na vida real onde a cidadanía se compra a través dos tributos, pero tamén na ficción reservada para as voces áulicas: "gostaríame pagar unha obra de teatro / na que a protagonista fose unha muller coma min [...] para que os ricos que si poden entrar / tivesen que mirar de fronte a unha realidade / que normalmente miran de esguello". As "criadas" foron personaxes en B tamén para a narrativa que lles reservaba o papel submiso da aldraxada. Pero aquí substitúese a resignación pola ameaza: "recorda: / teño as chaves da túa casa / coñezo os teus horarios". É perigoso asoballar a quen coida do máis prezado. Pero o desprezo doe máis cando procede doutras mulleres, que tamén son á súa maneira criadas, xa que xestionan a intendencia da casa, mentres que os homes, avogados, alcaldes ou xuíces, poden esquivar con máis facilidade as leis que ditan para un ámbito que aínda lles é alleo. A actualización da poesía de denuncia é un dos méritos. Outro ten a ver coa construción estilística dunha voz rexa e coherente, se cadra porque se contou con testemuños reais, se cadra porque tivo unha vida previa en lecturas dramatizadas. O discurso directo, ás veces algo simple, restitúe a dignidade do dicir, preferíbel a morrer en B nun chester de prestado como única insurrección posíbel.