Dos guetos da Galiza

Alefato toma o nome e a súa estrutura interna do alfabeto xudeu. O novo libro de poesía de Xosé Lois García céntrase desta forma nun universo só moi esporadicamente aludido desde a literatura galega. A cultura hebrea, as súas raíces no noso país e as súas mitoloxías conforman o material de partida dun libro que, porén, consegue achegar os seus versos ao difícil ton do épico, ao tempo que deita unha ollada sobre o seu tema que transcende a anécdota histórica para apostar por unha certa profundidade. Alefato / Xosé Lois García / Toxosoutos / 2021 / 104 páxinas / 12 euros O poemario estrutúrase, desta forma, tomando como referencia as vinte e dúas letras do alefato, fermosamente reproducidas ao inicio de cada parte, e tamén recreadas como tema central do primeiro poema de cada sección. O alefato, como se nos explica no prólogo, é algo máis que unha colección de caracteres ou un sistema de cifrado: nas súas formas escóndese unha simboloxía recoñecida que abre tamén o camiño a interpretacións que o conectan con dimensións máxicas como as da cábala. É así como estes primeiros poemas de cada capítulo nos introducen nun libro denso, cheo de referencias a medio camiño entre a mística e a historia, capaz de crear un ton persistente que arrastra ás persoas lectoras. Perspectivas xerais que axiña baixan ao concreto en cada segundo poema, nesta ocasión dedicado a algún dos espazos que os xudeus galegos habitaron. Desde a mítica referencia a Ribadavia até as principais cidades galegas e mesmo a conexión con Portugal, acompañamos a vida daqueles que un día formaron parte do noso pobo, antes de ser sometidos ao sectarismo relixioso e ás expulsións. Unha nómina na que non faltan nomes propios e que xoga a devolvernos unha parte do non contado, historias de persecucións e identidades tronzadas en diferentes espazos nas que podemos lembrar algúns dos caracteres da galeguidade. Recoñecemos en Xosé Lois García un poeta tan prolífico como pouco inserido nas correntes poéticas máis habituais de cada momento, algo que moitas veces é unha característica de independencia e procura solitaria dunha voz propia, tal e como semella neste libro. Nesta ocasión, o poeta move un tema e uns recursos relativamente ausentes da poesía galega das últimas décadas. A poesía de Alefato mantén unha ligazón mística coa enunciación lírica complementada cun outro discurso completamente diferente. No seu envés, atopamos a reconstrución dunha epopea perdida nas marxes da historia. Cos seus farrapos, o autor trenza un canto no que atoparnos como pobo cos que un día tamén nos habitaron.