Das mulleres que viviron no amor á terra

Se a presenza de Pepa de Pastora é fundamental no canto lírico de Avilés, non menos importante é a figura de María na obra poética de Paco Souto. As horas de María / Paco Souto / Espiral Maior / 2007 / 54 páxinas / 14 euros Ambas as mulleres representan moi ben esa estirpe feminina de orixe humilde que viviu permanentemente no amor á terra. Foron as nais e as avoas que xa non están entre nós e coas que se extinguiu para sempre unha cultura milenaria e un xeito de vivir que permaneceu case inalterábel durante séculos. E sempre levando o mundo na cabeza: "Mulleres paxe de grelos / Mulleres balde de peixe / Mulleres cesto de ovos / Mulleres manteiga e leite". Diso vai o poemario As horas de María, un libro no que o poeta comezou a traballar na súa mocidade e co que gañou en 2006 o Premio de Poesía Johán Carballeira. A través dos versos de Paco Souto imos coñecendo a vida de María, que se inicia no tempo de ir co gando e de aprender a ler no silabario e nas coplas dos cegos. Non faltan as imaxes das lavandeiras enchendo de linguas de xabón o leito do río, tendendo a roupa a clareo e escorrendo de suor até conseguir as máis branquísimas sabas que os ollos podían ver. Non menos gozosa resultaba a celebración do San Xoán, na que se cobre a casa de herbas, se salta o lume e se lava a cara durante varios días con aqueles pétalos de rosas colocados en auga até a primeira luz do día. O ano agrícola avanzaba coa sementeira das fabas e do millo verde, coa seitura da herba ao amencer ou con carros de argazo para as leiras, abríndose os corpos ao amor coa calor do verán. E virá logo a guerra de África con aquelas cartas para o home: "Para que saibas que estamos ben / Os rapaces medran como o liño […] E a ti / Como che vai a guerra? Tápate!". Talvez nada máis luminoso nesa vida de María que a esperanza do 14 de abril de 1931. "Canto durará esta luz?", pregúntase. Castelao en Lira defendendo o Estatuto, o drama da guerra, o fielato, a requisa, o estraperlo, os fuxidos, as cartas atlánticas do exilio… Así até chegar ao conflito entre tradición e modernidade, entre lavar a roupa no río ou na lavadora. María xa de vella alinda a vaca furtivamente nas terras que sempre foran de seu e que o polígono roubou para esa fábrica de matar a froita. Paco Souto escribiu toda a súa obra desde o centro da vida, desde a súa inmensa riqueza como ser humano, desde unha radical autenticidade en todo o que nos expresaba coa súa poesía, e demostra en cada poema, en cada libro, que a poesía é arte e verdade, verdade e beleza.