Clásica memoria

Cando menos, e as primeiras páxinas chegan para decatarse, hai unha noción de estilo diferente á que viñamos atopando noutras obras do autor nestes anos, moito máis coidado e comprometido coa gravidade do que que narra, sen dúbida testemuño dun traballo que o lectorado percibirá e agradecerá. Tantos anos de silencio / Francisco Castro / Galaxia / 2020 / 244 páxinas / 18 euros Facer incursións sobre a Guerra Civil ao borde da década dos nosos 20 é un traballo complexo para un novelista. Unha temática que foi rompendo os tabús pouco a pouco, primeiro o da simple enunciación e, nos últimos tempos, tamén o do relato unívoco que, de forma non propositada, vai fosilizando unha dinámica de vencedores e vencidos, vítimas e verdugos, moitas veces artellados en estruturas maniqueas, onde o bo e o malo son valores absolutos. Falamos sempre de artefactos narrativos, que pouco se benefician de composicións deste tipo e que resulta moi difícil facer interesantes cando as inclúen. Trátase dun abismo que fica sempre aberto nesta obra e polo que parece que o autor está a piques de escorregar un par de veces. É certo que a formulación que emprega Francisco Castro teno todo en contra para conseguir evitar estes riscos. Atopamos, xunto cunha liña máis poética enunciada desde un refuxio, dous fíos narrativos: un cunha investigadora comprometida coa memoria histórica que, ao mesmo tempo, é vítima de violencia de xénero; o segundo, coa historia de Vila Flavia, a facenda dun médico republicano comprometido cos ideais educativos e rexeneracionistas, e na que se trama un triángulo de amor heterosexual entre a súa filla e dous dos nenos que acolleu, un deles con certa valía poética, outro, moi alleo ao mundo das letras. O enfrontamento, nas dúas liñas temporais, entre os bos que abrazan a cultura e os malos que optan pola violencia, xunto coa adozada historia de amor e poesía en tempos de guerra, son os elementos máis fracos dunha perspectiva que, porén, consegue evitar moitas das trampas do terreo minado no que entra e ofrecernos personaxes realistas e profundos, xunto cunha trama ben artellada, que mantén o interese até o final e que aínda nos agasalla con sorpresas e cuestións de interese. Moi afastada dun tratamento disruptivo da cuestión da Guerra Civil, o certo é que Tantos anos de silencio pode ser unha das pequenas xoias da súa liña máis clásica, á que aínda vai incorporando certas das críticas parciais que apareceron nos últimos anos, como traer ao presente as consecuencias dun conflito mal fechado.